19. yüzyıl İtalyan operası ekolünün en ünlü İtalyan bestecisi: Giuseppe Verdi 

Bu hafta yine ünlü bir besteciye yer veriyoruz programımızda; 19. yüzyıl İtalyan operası ekolünün en ünlü İtalyan bestecisi Giuseppe Verdi. 

Giuseppe Verdi, 19. yüzyıl opera sanatının Wagner’den sonra en büyük temsilcisi sayılır. 1840'lı yıllardan bu yana operaları dünyanın dört bir yanındaki opera binalarında düzenli olarak sahneleniyor ve neredeyse iki yüzyıl sonra, izleyiciler ve müzisyenler hâlâ Verdi'ye doyamıyor.
 
Verdi, eserleriyle tiyatroyu geniş halk kitlelerine tanıtmış, en temel duyguları doğrudan dile getiren son büyük besteciydi. Operalarına konu bulmada çok titiz davranmış ve halkın hoşlanacağı türden güncel konuları ele almıştır. Bir yandan operaya İtalyan halk ezgilerini getirirken, bir yandan da halkın sokaklarda söyleyebileceği yeni ezgiler yaratmıştır.

Giuseppe Verdi'nin hayatında değişmeyen iki şey vardı: Müzik ve trajedi. Verdi'nin neredeyse tüm operalarının trajik bir şekilde bitmesi, kalp kırıklığını ve acı çeken karakterleri bu denli gerçekçi şekilde yaratması, hayatındaki derin travmaların bir sonucudur. Birbiri ardına yaşadığı ölümler, Verdi'nin eserlerini tanımlayan trajedilerin çoğunun tetikleyicisi oldu. Verdi'yi bu pencereden görmek, eserlerinin kendi hayatını nasıl yansıttığını ve yıllar sonra operalarını izlerken neden hâlâ kalbimizin burkulduğunu anlamamıza yardımcı oluyor. 

Giuseppe Verdi, 10 Ekim 1813'te doğdu. Altı yaşındayken yerel kilise korosuna girdi ve sekiz yaşındayken de kilisenin orgçuluğunu yapmaya başladı. Ölüm ile ilk karşılaşmasını öğretmeninin vefatıyla yaşadı. Müzik çalışmaları onu en sonunda Milano'ya götürecek ve burada kariyerine opera alanında başlamasını sağlayacak bağlantıları kuracaktı. Ölüm, 1833'te küçük kız kardeşi ve en yakın arkadaşı Giuseppa'yı 17 yaşındayken alarak Verdi'nin hayatına yeniden girmeye başladı.

Yaşadığı kayıplar Verdi'yi olumsuz etkilerken, müzik kariyerinde işler iyiye gidiyordu. 1835'te müzik yönetmeni olarak çalışmaya başladı ve ertesi sene, 23 yaşındayken Milano'lu bir piyanist olan Margherita Barezzi ile evlendi. Bir yıl sonra ilk çocukları doğdu; ikincisi de hemen ardından geldi. 1837'de ilk operası Oberto'nun prömiyerini başarıyla gerçekleştirdi. Ardından, iki yıl içinde her iki çocuğu ve karısını hastalıklar nedeniyle ardı ardına yitirdi. Yaptığı bir sözleşme gereği bir komik opera bestelemek zorunda olduğundan ilk komik operası Un Giorno di Regno’yu (Bir Günlük Kral) yazdı. Bu eser, La Scala’da sahnelendiğinde başarısız olunca yaşadığı ruhsal bunalım üzerine artık beste yapmamaya karar verdi.

Sonunda La Scala'nın impresaryosu tarafından opera bestelerine devam etmeye ikna edildi. Bu dönemde bestelediği, Yahudiler’in Babil’den sürgün edilmelerini konu alan Nabucco adlı eseri Verdi’ye sanatsal kariyerinin başladığı ilk büyük başarısını getirdi. Opera, o yıllarda bölünmüş İtalya’nın ulusal birliğine bir çağrı olarak tanımlanmış, İtalya Cumhuriyeti onuruna özgürlük simgesi olarak sahnelenmişti.

Nabucco’nun üçüncü perdesinde, Yahudi esirler korosunun söylediği "Va, pensiero" şarkısı, ülkeyi yabancı kontrolünden kurtarmaya ve birleştirmeye çalışan İtalyan vatanseverlerin özgürlük marşı haline geldi. Opera, bu yönüyle seyircide derin yankı uyandırdı. Verdi, opera tarihindeki en ikonik anlardan birini yaratarak, derinden yaşadığı kalp kırıklığını izleyicilerine aktarmayı başarmıştı.

Giuseppe Verdi, bu olaydan sonra ulusal kahraman olarak anıldı. Adı, slogan olarak kullanılmış, (Viva Vittorio Emanuele, Re D‟Ġtalia- Viva Verdi) kendisine pek çok kentin onur vatandaşlığı verilmiş ve parlamentoya üye seçilmiştir. Verdi’nin resminin bulunduğu 1000 Liretlik banknotlar, 1969-1981 yılları arasında tedavülde kalmıştır.

38 yaşından itibaren Giuseppe Verdi’nin en verimli devri başladı; Rigoletto, Il Travatore ile La Traviata gibi dev eserlerini bu devrede yazdı. Her üç operanın da konuları zamansız ölümler, kaybetme travmaları ve derin psikolojik duygular içeriyordu.

46 yaşında ikinci kez evlenen Giuseppe Verdi, dinlenmek için bir çiftliğe çekildi ve tam 10 yıl burada eserlerinin uyandırdığı ilgi ve hayranlıktan uzak tarımla uğraştı. 58 yaşındayken, Mısır Hidivi İsmail Paşa için yazdığı Aida operası Kahire’de oynandı. 

Sanatçı, yaşlandıkça gücünden kaybedeceğine bir çığ gibi çağını kapladı. 70 yaşındayken yazdığı Otello, bu çağın unutulmaz en büyük operalarındandır. 80 yaşındayken, büyük bir yaratma gücü içinde yazdığı Ave Maria ile dini konuları ele aldı. Milano’da hayata gözlerini kapadığı zaman, hem çağının en yaşlı bestecisi, hem de operanın en büyük temsilcisiydi. İtalyan Kraliyet ailesi üyelerinin de katıldığı cenaze töreninde, binlerce kişi Nabucco operasındaki ünlü ilahiyi görülmemiş bir koro halinde söyledi.

Programda dinleyeceğimiz kayıtlar:

1) Il Trovatore: "Vedi! le fosche notturne spoglie" (Anvil Chorus) / The London Opera Chorus, National Philharmonic Orchestra 
2) La forza del destino: Overture (Sinfonia) / Philharmonia Orchestra & Giuseppe Sinopoli
3) Nabucco, Act 3: "Va pensiero, sull'ali dorate" (Chorus of the Hebrew Slaves) / Ambrosian Opera Chorus
4) La traviata, Act 1: Prelude / Bavarian State Orchestra & Carlos Kleiber
5) La traviata, Act 1: "Libiamo ne'lieti calici  (Brindisi) / Stefania Malagu, Ileana Cotrubas, Plácido Domingo, Walter Gullino, Bavarian State Orchestra
6) La traviata, Act 1: "Follie! Delirio vano è questo!" - "Sempre libera" / Ileana Cotrubas, Plácido Domingo, Bavarian State Orchestra & Carlos Kleiber
7) Rigoletto: "La Donna È Mobile" - "E Là Il Vostr'uomo" (Duca / Sparafucile, Rigoletto) / Luciano Pavarotti, James Levine, Metropolitan Opera Orchestra
8) Attila, Act II: È gettata la mie sorte / Giorgio Zancanaro, Cheryl Studer, Orchestra del Teatro alla Scala di Milano
9) Aida: Se quel guerrier io fossi!.Celeste Aida / Plácido Domingo, Claudio Abbado & Orchestra del Teatro alla Scala di Milano
10) Aida: Grand March / Orchestra del Teatro alla Scala di Milano & Claudio Abbado
11) Otello, Act 1: Fuoco di gioia! / Konzertvereinigung Wiener Staatsopernchor, Vienna Philharmonic & Herbert von Karajan
12) Otello, Act 4: Niun mi tema / Mario del Monaco, Nello Romanato, Fernando Corena, Vienna Philharmonic & Herbert von Karajan