YARATICI ORGANİZASYONU YAPILANDIRMAK -2
Ödüllendirme Sistemi
Yenilikçi davranışa olabildiğince doğrudan bağlantılı bir ödüllendirme sisteminden bahsetmekteyim. Genelde kurumlar bir türlü konuşur, bir başka türlü ödüllendirir. İşte bu bir ödül felaketidir. İşe yarayacağına daha büyük sorunlar açıp, kıskançlık ve olumsuzluk filizlenmelerine yol açar.
Genel olarak belirlediğimiz üç tür ödüllendirme vardır. Birincisi ve en yaygın uygulananı maaş artışlarıdır. İkinci tür ödüller maaştan bağımsız bir prim sağlanması yolu ile olur. Üçüncü ve son tür ödüllendirmemiz ise halka ilan yöntemi ile yapılır. Şimdi bunlara teker teker kısaca bakalım.
İlk ödülümüz klasik bir davranışla, size para kazandırana sizin de para kazandırmanızdan ibarettir. Bunun bir diğer nedeni de, sizin için yaratıcı olan personelin rakibiniz için de yaratıcı olma riskidir. Düşük ücret başarısı ile kendine güven sağlayan elemanın daha iyi şartlar aramasına neden olacaktır. Bu tip ödüllendirme için örnek olarak başarılı sporcuları ele alabilirsiniz. Bir ücretlendirme biçimi olan transfer ücreti ya da yıllık ödeme, yaratıcı sporcuda başarılı olduğu sürece yüksek tutulmak zorundadır.
Prim diğer bir teşvik yöntemi. Başarısı sürekli değil anlık olan insanlara uygulanması daha doğru. Ayrıca bir ekip çalışması söz konusu olunca, böyle bir ödüllendirmenin yapılması hem daha kolay hem daha az maliyetli. Buna örnek olarak da, gene spor dünyasından verecek olursak, bu sefer bir spor ekibine başarı başına verilen primi gösterebiliriz. Burada, kanımca tehlikeli olan unsur, primlerin alışkanlık yaratması ve ufak başarıların bile prim ile desteklenmesi zorunluluğunun yaratılmasıdır. Örneğin kümede kalmayı zar zor beceren bir ekibin oyuncuları, ligi orta sıralarda bitiren yani daha başarılı bir ekipten daha fazla tatmin edilmek zorunda kalınabilir.
Son bölüm halka açık bazı ödüller. Örneğin bir mimari konkur, bir edebi yarışma bu cins ödüllendirmelerdendir. Bu tür ödüllendirmede halka duyumun sağlanması, yani yenilik yaratanın bir nevi reklamının da yapılması kanımca son derece gereklidir.
Yukarı Yönlü İletişim
Bu tür iletişimin kolay bir şey olduğunu sanmayın ancak yaratıcılık için de tek yol bu. Alt kademedeki insan bir şekilde sesini yukarı duyuracak. Başka hiçbir yolu yok. Fikirler eğer aşağıdan yukarı iletile iletile giderse, aynen kulaktan kulağa oyununda olduğu gibi mutlaka bozularak gidecektir. Böyle bir durum aslında bir CEO ya da üst düzey yönetici için de istenmeyen bir durum olabilir. Şirket ile ilgili geri-besleme kanalları tıkanacak ve yalnız üst düzeyde kendine yakın kimselerden gelecek bilgiler ile yetinerek, politik açıdan saptırılmış bir enformasyona da açık olabilecektir.
Böyle bir iletişimi yapabilmenin tek şartı yüzünüzü göstermekten ibaret. İnsanlar sürekli gördükleri biri ile konuşmaktan çekinmezler. Konuşmaktan ve insanların fikirlerini istemekten siz de çekinmezseniz, en uygun ortam doğar, ancak lütfen ‘’bunu zaten denedik’’ ya da ‘’bu eski bir fikir’’ gibi cevaplar vermekten kaçının. Böyle bir cevap alan bir daha fikir üretmez. İnsanların cesaretlerini kırmayın.
Eğer size enteresan gelen bir fikir söylendiyse bu fikri daha söylendiği anda ve söyleyen ile tartışmaktan kaçınmayın. Hem diğerlerini cesaretlendirirsiniz, hem fikre uygulanabilirlik kazandırma yönünde somut adımlar atmış olursunuz. Bu fikri daha sonra geliştirmek için adım attığınızda fikrin sahibini de bu sürecin içine dahil etmeyi unutmayın.
Bazı Özel Teknikler
Yeniliği Destekleyen Fonlar Kurmak
Kolay ve başarılı bir destekleme yolu önceden ilan edilmiş bir fon açıklamaktır. Bu fonun kullanımını ya belirlenmiş bir konuya aktarır ve o sıkıntılı olduğunuz konuya konsantrasyon sağlarsınız ya da verimliliği artırmak, yeni ürün geliştirmek, teknoloji geliştirmek gibi ileriye yönelik konular için açık bırakır ve dönem sonu ödüllendirmesinde ya da doğrudan bu gelişmelerin finansmanında kullanırsınız.
Bu yöntemin diğer bir yararı da, firma yöneticisine yeniliği teşvik ettiğini gösterme fırsatı yaratmasıdır. Ancak yöneticiye düşecek diğer bir görev de, fonun kullanımın da adaletten çok yaratıcılığın derecesine göre ödüllendirme getirme zorunluluğudur. Finansman bölümünün yapacağı ufak bir yenilik, kısa vadede önemli getiriler sağlayabilirken, üretimin yapacağı çok çarpıcı bir yenilik ancak uzun vadede sonuç verebilir. Burada unutulmaması gereken şeyin, finansmanın esas kaynağının da üretim olduğu ve önceliğin buradaki çarpıcı gelişmelere verilmesi gerekliliğidir. Maalesef üst düzey yöneticiler için bir süre sonra finansmanın çok daha önemli hale gelmesi ise az rastlanılan bir durum değildir.
Bilgi Toplama
Yenilik yapmak istiyorsanız bir anteniniz olacak. Üstelik bu anten hem uzun dalgadan yayılanları hem de kısa dalgadan yayılanları toplayacak. Yani dünyada konunuzda neler yapıldığını da bileceksiniz, rakip kuruluşları da takip edeceksiniz. Bunları yapmadan uzun ömürlü olmayı hayal dahi etmeyin. Uzun soluklu firmaların en önemli özellikleri geleceğe yönelik bir yüzleri olmasıdır.
Peki bunu nasıl yapabilirsiniz? En kolay ve başarılı yöntem fuarlar, seminerler, toplantılar gibi insanların konuşmalarından ipuçları çıkartabileceğiniz yüz yüze konuşma seanslarıdır. Böyle toplantılara üst yönetici olarak hem kendiniz katılın, hem de umutlu olduğunuz insanları gönderin. Böyle uygulamalar hem mesleki gelişimi sağlayacak, hem de umut vadeden çalışanlarınıza birer bonus gibi gelecektir. Ben şahsen bu yöntem ile şirketime bir dizi yenilik kazandırdığım gibi, rakiplerim ile aramı açmam da seminerler ve fuarlar önemli katkıda bulunmuştur.
Raporlama Sistemleri
Önemli yenilikler bir plan ve zamanlama dahilinde olmazlar. Hatta tam tersine, ne zaman ve nasıl gelecekleri belli değildir, ancak ne konuda geleceklerini ortaya dökmenin de yolları vardır. Peki bu yolların en önemlisi nedir? Açık ve basit: raporlama. Doğru, basit ve kolay özümlenen bir raporlama, en acil hastalığı ayan beyan yüzünüze vuracaktır. Raporlamanın diğer iyi bir özelliği de sonuç ile ilgilidir. Rapor, hastalığı ortaya koyduğu gibi, hastalık tedavisinin sonucunu da açıkça ortaya koyar. Raporlarınızı rutin muhasebe raporları haline getirmeyin yeter.
Üst Noktalar
Bu da yukarıda yaptığımız çalışmanın bir özeti. Dört önemli nokta saptadık. Hedef yapısı, dikkatinizi odaklama, ödül sistemi ve yukarı yönlü iletişim. Bence en önemlisi dikkatinizi odaklamanız. Azmedenin elinden kurtuluş yoktur. Bu azme sahipseniz gereken iletişimi de kurarsınız, hedefinizi de oluşturursunuz ve de bu yolda yürürken size destek verenlere ödüllerinizi de sunarsınız. Amiyane bir tabir olacak ancak ben bu örneği hep sevmişimdir. Eşeği yürütmenin iki yolu vardır: ya sırtına sopa vuracaksınız ya önüne havuç tutacaksınız. Sopa vurmak hem eski bir yöntemdir, hem de her vurduğunuz sopa hayvancağızın enerjisini yitirmesine neden olacaktır. Ben size havuç tutmanızı öneririm. Bu hem yeni bir yöntemdir hem de havuçtan ısırdığı her parça enerjisine enerji katacaktır.
Gene de siz bilirsiniz.
Haftaya "Değişim ustası firmalar"...
