23 Eylül 2005Özdemir İnce
Osmanlı Ermenileri imparatorluğun çöküşüne engel olmak için ellerinden geleni yaptılar. İmparatorluktan ayrılmak isteyen Arnavutlara, Yunanlara, Sırplara, Romenlere, Bulgarlara tuttukları yolun yol olmadığını anlatmak için dillerinde tüy bitti.
İngilizlerin peşine düşen Müslüman Arapları ve Müslüman Kürtleri yapıcı bir dille eleştirdiler. Kendi aralarında, İmparatorluktan ayrılmak isteyen zamane gençlerinin kulaklarını çektiler. Osmanlı'nın sıcak denizlerine inmek için şeytani planlar yapan Çarlık Rusya'nın işbirliği önerilerini ellerinin tersiyle ittiler. Velhasıl sadık vatandaş olduklarını dosta-düşmana, yedi düvele kanıtladılar.NE YAPMALIYDI?Yukarıdaki paragrafta yer alan tersinlemeci (ironik) anlayış bir tarihsel durumu iyice belirginleştiriyor: 1789'dan itibaren ve kapitalizmin gelişmesiyle birlikte Avrupa'da Alman (1815-1871) ve İtalya (1861) birliklerinin oluşum örneklerinde görüldüğü gibi ulus-devletler ortaya çıkarken çokuluslu Osmanlı İmparatorluğu'nun bu akıntının dışında kalması düşünülemezdi.İmparatorluğun hangi azınlığı kendi ulus-devletini kurmaktan geri durabilirdi? Osmanlı'dan ayrılıp kendi ulus-devletini kurmak isteyen ve belirli tarihsel coğrafya ve nüfusa sahip her millet (Arnavut, Romen, Sırp, Yunan, Bulgar, vb.) haklıdır. Yabancı kışkırtması olsa da kendi kaderlerine kendileri karar vermişlerdir. Osmanlı'dan kanlı bir şekilde ayrılan ama o günden bu yana kendi ulus-devletlerini kuramayan Arapları bile kınayamayız.2005 yılında, bunca deneyim, bunca dönüşüm ve bilgiden sonra böyle düşünebilmemiz çok kolay. Ama ayrılıkçı hareketlerin başladığı 1800'lerin başından itibaren o dönemin Müslüman Osmanlısının böyle düşünmesi kesinlikle mümkün değildi.Ama günümüzde şöyle bir soru sormamız mümkün: Osmanlı devleti ne yapmalıydı? Kendi devletlerini kurmak için düvel-i muazzama ve düşmanla işbirliği yapan ama tarihsel coğrafya ve nüfusu yeterli olmayan Ermenilerin durumu çok başka. Peki ama 'Ermenilere karşı Osmanlı ne yapmalı idi?' Topraklarının bir bölümünün tapusunu hiç düşünmeden ve insaniyet adına Ermenilere vermeli miydi, yoksa kendi egemenlik haklarını korumak amacıyla onlara tehcir mi uygulamalıydı?CEVAP İSTERİMOsmanlı tehciri tercih etti. Peki siz, biz ne düşünüyoruz bu konuda? Peki, Boğaziçi sempozyumunun hevesli tarihçileri ne düşünüyorlar bu hususta? İttihat ve Terakki hükümetinin içinde yer alsalardı hükümetin aldığı kararı onaylamazlar mıydı? Onaylamayıp ne yaparlardı? Sempozyum yapılsaydı soruma cevap isterdim. Buyursunlar, efendim!Bu soruyu yanıtlamadan Ermeni sorunu konusunda sağlıklı bir karara varılamaz! Kendinizi hükümetin ve Talat Paşa'nın yerine koyacaksınız!Başka bir soru: Osmanlı devletinin 1800-1919 arasında yaşadıkları Fransa'nın, Almanya'nın, İtalya ve İngiltere'nin başına gelseydi o tarihte ne yaparlardı? Sömürgeci Avrupa sömürgelerinde ne yapıyordu? Unutmamak gerekir ki Ermenilerin üzerinde devlet kurmak istedikleri topraklar sömürge değil 9 yüzyıldır Osmanlı toprağı idi!
