30 Haziran 2010Referans Gazetesi
Geçen yazımda ABD'de mali kesime ilişkin düzenlemeler getiren yeni yasa taslağının A) Tüketiciler ve B) Mali Yatırımcılar açısından getirdiği yenilikler üzerinde durmuştum. Bu yazımda da C) Mali Kuruluşlar ile Bankalar ve B) Devletle ilgili düzenlemeler üzerinde duracağım.
C) Mali kuruluşlar
1) Bankaların paketlenmiş kredilerinin bilançolarındaki toplam kredi riskinin yüzde 5'ini geçmemesi kısıtı getiriliyor. Ancak belli standartları sağlayan düşük riskli tutsatların bunun dışında tutulabilmesi için düzenleyici otoritelerin karar verebileceğine ilişkin de bir açık kapı bırakılıyor.
2) Federal otorite tarafından mevduatlarına güvence verilmiş bankaların spekülatif menkul kıymet alım/satımı yapmaları yasaklanıyor.
3) Bankalar, sermayelerinin ancak yüzde 3'ünü aşmamak kaydıyla riskten korunma fonları (hedge funds) ve özel sermaye fonlarına (private equity funds) yatırım yapabilecekler. Bankaların kendi yatırım yaptıkları fonları kurtarmaları da yasaklanıyor.
4) Türev mali araçlar piyasası ilk kez düzenleme içine alınıyor. Sıradan türevler borsalarda işlem görecek ve bu işlemler takas odalarından geçecek. Müşteriye özgü swap işlemleri merkezi saklama kurumlarına bildirilecek. Böylelikle düzenleyici otoritelerin piyasada neler olup bittiğini izlemeleri sağlanacak. Türev mali araçlarla işlem yapan şirketler için uyulması zorunlu sermaye, en düşük ödeme oranı (margin requirement), muhasebe ve iş yapış biçimi kuralları konuluyor.
5) Bankalar en riskli türev ürün alım satım işlemlerini, bağlı şirketlerine devredecekler. Bankalar faiz, döviz altın-gümüş ve benzeri swapları yapabilecekler.
6) Bankalar için daha katı sermaye gereği kuralları getiriliyor.
7) Bu yasa teklifinde kurulması öngörülen ‘mali istikrar gözetim kurulu'na, varlık büyüklüğü 50 milyar doları aşan bankalarla varlık büyüklüğü 10 milyar doları aşan riskten korunma fonlarına, bu yasanın maliyetini karşılamak üzere toplam 19 milyar dolara kadar harç koyma yetkisi veriliyor. Bu miktar 5 yıl içinde Federal Mevduat Sigortası Komisyonu tarafından tahsil edilecek. Bu meblağın kullanılmayan kısımları ise kamu borcunun azaltılmasına tahsis edilecek.
8) Riskten korunma fonları ile özel sermaye fonlarının yatırım danışmanı sıfatıyla SEC'e kayıt olmaları zorunluluğu getiriliyor. Bu kuruluşlar düzenleyici otoritelerin riski daha iyi izleyebilmsi için gerekli duydukları bilgiyi onlara verecekler.
D) Devlet
1) Federal otoritelere, çöküşü yaygın zarar doğurabilecek kadar büyük mali şirketlere el koyma ya da bunları bölme yetkisi veriliyor.
2) On üyeli ‘mali istikrar gözetim kurulu' oluşturuluyor. Bu kurulun görevi mali riskleri takip etmek ve önlem almak. Bu kurul Federal Reserve'e büyük ve karmaşık şirketler için daha sert kurallar koymasını önerebileceği gibi, olağanüstü durumlarda şirketleri bölme gücüne de sahip olacak.
3) Federal Reserve'in uyguladığı acil yardım programları bir defaya mahsus olmak üzere incelenecek. Ayrıca Federal Reserve'in bundan sonra acil yardım programı yapması yasaklanıyor. Bankacıların Federal Reserve'in 12 bölge başkanlarını seçmedeki rolüne son veriliyor.
4) Hazine Bakanlığı içinde sigortacılık sektörünü izleyebilmek için ‘Federal Sigorta Ofisi' adlı yeni bir örgüt oluşturuluyor. Bu örgüt kongreyi, sigorta sisteminin nasıl modernleştirileceği konusunda bilgilendirecek.
Özetlemeye çalıştığım ana noktalara bakıldığında bu yasa tasarısının gerçekten mali kesimin köklü bir biçimde değişmesine yol açacak değişiklikler getirdiği görülüyor. Son yarım yüz yıldır görülmemiş derecede kutuplaşmış olan ABD'de Kongre'nin nasıl olup da böyle bir yasa tasarısı etrafında bir araya geldiğinin yanıtı ise Associated Press-Gfk'nın yaptığı bir ankette: Amerikalıların yüzde 80'i krizin suçlusu olarak bankaları görüyormuş. Devletin kusuru olduğunu düşünenlerin oranı ise yüzde 70! Son bir nokta daha: Amerikalıların yüzde 64'ü bu yasanın da ABD'yi ileride bir mali çöküntüden koruyamayacağı kanısındaymış.
