23 Haziran 2008Hürriyet Gazetesi
Şüphesiz mevcut teknoloji ve bilgi birikimiyle birkaç günden sonraki hava olaylarını tek tek tahmin etmek mümkün değil. Bununla beraber, önümüzdeki altı ayın hava sıcaklıkları ortalamalarının ve yağış toplamlarının mevsim normallerine göre nasıl olabileceğini söyleyebiliriz. Bu tür "iklim tahminleri", merakını gidermek hariç halk için fazla bir anlam taşımazken, yerel idareler, afet yöneticileri, tarım ve su endüstrisinin geleceğini planlaması için hayati önem taşır. Henüz sokaktaki insan, bu tür uzun vadeli tahminlere göre tatilini planlamıyor. Peki, ülkemizde neden etrafımızdaki insanlardan bu konudaki tahminleri yazmam yolunda baskı görürken, ilgili otoriteler ve sektörlerden hiç bir talep gelmez? Maalesef, "Hele bir olsun, hallederiz abi" şeklinde özetlenebilecek olan "kriz yönetimi" gibi ilkel bir mantık ve davranış şekli hala ülkemizde geçerliliğini koruyor!SELLERE DİKKAT EDİNABD ve dünyanın değişik yerlerinden gelen küresel iklim değişimi, yıkıcı hortum ve tayfun haberleri de "bu yıl yaz nasıl geçecek" sorusunun ve kaygıların artmasına neden oluyor. Bu nedenle önce Avrupa ile ABD'yi bir kısaca bir karşılaştıralım: Avrupa'da genellikle yazlar sıcak, fakat ABD'de yazlar çok daha sıcak ve nemlidir. Bu nedenle Avrupa'da klima (kullanımı giderek artıyorsa da), ABD'de olduğu kadar yaygın değildir. Avrupa'da hava şartları ABD'de olduğu kadar şiddetli ve değişken de değildir. Avrupa'da tayfun hiç görülmezken, hortum gibi şiddetli hava olayları da çok sık ve şiddetli bir şekilde yaşanmaz. Fakat Avrupalılar seller ve sıcak hava dalgalarından çok etkilenmektedir. Bu nedenle, Türkiye dáhil olmak üzere Avrupa genelinde kuraklık, sıcak hava dalgaları ile birlikte sellere daha fazla dikkat etmeliyiz.AVRUPA'NIN DOĞUSU SERİNİngiltere'de yayınlanan en son resmi 2008 yaz tahminine göre: Bu yıl Avrupa'nın batısında sıcak; doğusunda ise serin bir yaz bekleniyor. Türkiye dáhil Doğu Akdeniz ile birlikte yağış eksikliği Batı Akdeniz'de de görülecek. Yağış ile ilgili olarak Avrupa'nın kuzey-batısı için yapılan tahminler hava değişkenliğinin az da olsa artan sıcak ve yağışlı bir yazı işaret ediyor. Bu bölgeler için yaz boyunca yağışlar uzun yıllar ortalamasında veya bunun altında ya da hep üstünde olacak demek zor. Bazı günler ortalamanın üstünde bazı günler de ortalamaların altında olacak; yani zikzaklı bir hava ile hem kurak hem de (daha çok olmak üzere) sulak (selli) günler yaşayacaklar.Türkiye dáhil olmak üzere güney ve doğu Avrupa'nın büyük bir kısmında ise (zaten normalde düşük miktarlarda olan) yağışlar tüm yaz boyunca mevsim ortalamalarının altında kalacak. Yazın ortalama hava sıcaklıkları ise Avrupa'nın genelinde 1971-2000 ortalamalarının biraz üzerinde olacak. Fakat Türkiye dáhil olmak üzere Akdeniz Bölgesinde hava sıcaklıkları ortalamaların üzerinde daha yüksek olması bekleniyor. Küresel iklim değişimi nedeniyle hava sıcaklıkları son yıllarda hem kışın hem de yazın uzun yılların üzerinde seyrederken yağışlar normallerinde altında kalıyor. Bununla beraber geçen yıla benzer bir şekilde bu yıl Akdeniz Bölgesi için "çok şiddetli sıcaklıklar olacak" şekilde bir tahmin yok. Diğer bir deyişle, hava sıcaklıkları bu yıl geçen yıldan daha düşük fakat uzun yıllar ortalamasının biraz üzerinde olacak. Yağışlar ise az da olsa yine uzun yıllar ortalamasının altında kalacak."Yarım hekim candan, yarım hoca dinden eder", diye bir atasözümüz var. Bu sözü örnek alarak "olmayan/kullanılmayan/uyduruk tahminler, bizi içme suyundan, ormanlardan, tarladaki üründen, tezgáhtaki sebze ve meyveden eder" diyebiliriz. Diğer bir deyişle, "Yazın gölge hoş, kışın çuval boş" olmasın; bu tahminleri de kullanmayı öğrenelim.
