30 Ocak 2008Ayça Aydoğdu
İstanbul “Dünya Mirası” olarak mı kalacak, yoksa “Tehdit Altındaki Dünya Mirası” listesine mi girecek? Bu kararın alınmasına çok kısa bir süre kaldı. Şubat ayı başında UNESCO heyeti İstanbul’a gelip, denetim yapacak ve raporunu yazacak. Geçen yıl yapılan denetimin sonuçları olumsuzdu; bu kez son rapor yazılacak ve temmuz ayında karar verilecek. Karar olumsuz olursa, ‘Tehdit Altındaki Dünya Mirası Listesi’ne alınacak. NTVMSNBC, birkaç gün sonra İstanbul’u denetlemeye gelecek heyetin başkanı olan, UNESCO Dünya Mirası Merkezi Avrupa ve Kuzey Amerika Bölüm Başkanı Mechtild Rossler’e sordu. Rossler’in hiç de olumlu olmayan görüşlerini de Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’a aktardı. İşte Rossler’in görüşleri, Günay’ın yanıtları.
UNESCO Dünya Mirası Merkezi Avrupa ve Kuzey Amerika Merkezi Başkanı Mechtild Rossler, İstanbul’la ilgili görüşlerini NTVMSNBC’ye şöyle aktardı:
 |
HÜKÜMET GÖREVİNİ YERİNE GETİRMİYORİstanbul çok önemli bir şehir ve Türkiye’nin hazinesi. 1985 yılından itibaren de Dünya Miras Listesi’nde. Türk yetkililer, bu konudaki konvensiyonu imzaladılar. İki yıl önce biz uyardık; İstanbul’da seçilen yerlerin daha iyi korunması ve iyileştirme yapılması gerektiğini söyledik. Bu yerleri korumak Unesco’nun görevi değil, Türkiye hükümetinin görevi. Her yıl Türkiye’yi ziyaret edip, rapor yazıyoruz, ardından bu raporu Dünya Miras Komitesi’ne sunuyoruz. Geçen yılki ziyaretimizde istediğimiz gelişimi göremedik. Bazı bölgelerde ilerleme kaydedildi ama İstanbul’un farklı kültürel ve tarihi semtlerinde daha çok çalışma yapılması gerekiyor. Örneğin; Sulukule, Beyoğlu ve Süleymaniye. Amaç sadece bu tarihi yerlerin korunması değil, entegrasyonu da sağlamak gerekiyor. Önemli olan sosyal, ekonomik entegrasyonu da yapılanmayla beraberinde getirmek. TÜRK YETKİLİLERİN EN BÜYÜK SORUNU TOPLUMLA İLETİŞİMGeçen ziyaretimizde bir çok yüksek bina yapıldığını gözlemledik. Ayrıca yapılanmada toplumla iletişimin başarılı olmadığını gördük. Bunlar da etkileyici faktörler. Türkiye’yi bu yüzden uyardık. Şu anda Dünya Mirası Listesi’nden çıkarılır mı söyleyemem, fakat kalmak için çaba sarf etmesi gerekiyor. İstanbul dünyanın en önemli şehirlerinden biri. Ama Türkiye’deki yetkililerin en büyük sorunu toplumla iletişim. Kendilerine göre hareket ediyorlar. Unesco’yla da iletişim kurmaları gerekiyor. İSTANBUL’DA 35 TARİHSEL ALAN TEHLİKEDEAyrıca geçen yıl raporda belirtmiştik; düzenli ve disiplinli bir Alan Yönetim Planı hazırlanması gerekiyor. Türkiye şu anda yeterince gelişim sağladı mı bilemiyorum. Umarım haftaya geldiğimizde ‘evet’ diyebiliriz. Biz İstanbul’da 35 tehlikeli alan belirledik. Bu alanları denetliyeceğiz ve Temmuz’da karar alınacak. Dünya miras listesi bir çok ülke için çok önemli, çünkü kazanç sağlıyor. Bazı ülkeler bunu kullanabiliyor ve turizme katkı yapıyor. Türkiye de bu gözle bakmalı. İNSANLAR EVLERİNDEN OLMAMALI Eğer bu tarihi ve kültürel yerleri koruyabilirse ve aynı zamanda o semtlerde yaşayan toplumun kültürünü yaşatırsa, bu bir kazançtır. Türkiye diğer ülkeler gibi yeterince önem vermiyor. Fakat Türkiye’deki tarihi yerleri yaşatmak hükümetin sorumluluğudur. Bu yapılanma veya iyileştirme çalıştırmaları gerçekleşirken, insanlar evlerinden olmamalı. Unesco anlaşmasına göre insanlar sadece kısa bir süre için yerleşim alanını değiştirecek. Bu süreç içinde restorasyon yapılacak ve sonra tekrar evine yerleşecek. Unesco’nun kuralı bu ve bu kurala uyulması gerekiyor. İnsanların evlerinden olması söz konusu değil. KÜLTÜR BAŞKENTİ OLMAK BÜYÜK SORUMLULUKİstanbul’un 2010 yılı için Avrupa Kültür Başkenti seçilmesi çok büyük bir başarı. Kültür kalkınmayla eş anlamlıdır. Kültür başkenti olmak da çok büyük bir sorumluluk demektir. Şu anda Dünya Mirası Listesi’nde bulunan yerlerin çok iyi bir şekilde korunması ve gelişim sağlanması lazım. GALATAPORT VE FOUR SEASON’S DENETLENECEKHaftaya Unesco heyetleri ve Icomos üyeleriyle birlikte toplantı gerçekleşecek. Bu toplantıda Alan Yönetim Planı’nı inceleyeceğiz. Ayrıca denetleyeceğimiz önemli yer ve konulardan bazıları Galata Projesi, Four Season’s Hotel’in ek inşaatı, Belediyeler ve Kültür Bakanlığı arasındaki iletişim ve Unesco ile olan iletişim. KÜLTÜR BAKANI GÜNAY: İÇERDEN ABARTILIYOR BENCE
 |
NTVMSNBC’nin sorularını yanıtlayan Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay ise, aynı görüşte değil. Günay’a yönelttiğimiz sorular ve yanıtları şöyle:İstanbul’un Dünya Mirası Listesi’nden çıkarılacağı konuşuluyor. 2010’da Avrupa Kültür Başkenti olacak bir şehir için, bu durum çelişki değil mi?Abartılıyor bence. İstanbul’un Dünya Mirası Listesi’nden çıkarılması gibi bir şey söz konusu değil. Gerçekten bu konuda ciddi tartışmalar yok. Bazı duyarlılıklar var, biz de bunları paylaşıyoruz. Bu tartışmaların geride kalacağını düşünüyorum. İstanbul üzerinde barındırdığı geçmiş kültürler ve doğasıyla gerçekten dünyanın özel mekanlarından birisi. Son 5-10 yıl içinde olumsuz gelişmeler olmadı ki, Dünya Mirası Listesi’nden çıkarılsın. Sadece ödevlerimizi daha iyi yapmamız gerekiyor. Uyarılar var, ben de bunların üstünde duruyorum ve herkes bunun farkında. MARJİNAL GÖRÜŞLER DIŞARIYA ABARTILI YANSITILIYORUNESCO’dan Bayan Rossler’la yaptığımız röportajda, geçen yıl Unesco’nun gerçekleştirdiği denetlemede 35 alanın iyileştirilmesi gerektiğini, yönetimde ve yönetimin halkla iletişiminin kopuk olduğunu, belirlenen semtlerde entegrasyon sağlanamadığını söyledi. Önümüzdeki ay UNESCO heyetleriyle görüşeceğim. 2010 Kültür Başkenti için danışma kurulu toplantısında, bundan sonra ne tür çalışmalar yaptığımızı somut olarak konuşacağımızı söyledim ve ardından değerlendirme yapacağımızı bellirttim. Bazı noktalarda içerden abartmalar var. Fakat örnek verip yeni bir tartışmanın ortasına girmek istemiyorum. Tarihsel mekanın iyileştirilmesine ve bazı yaşam alanlarının kalkınmasına yönelik marjinal bir takım karşı görüşler var ve bu marjinal karşı görüşler dışarıya abartılı yansıtılıyor. KISA SÜREDE İYİLEŞTİRMELER OLACAKUNESCO’nun yerli ve yabancı temsilcileriyle yüz yüze görüştüğümüzde sanırım bu sorunları aşabiliriz. Tabii bunlar maddi imkanlarla da sınırlı. Bazı iyileştirmeler olacak. Önümüzdeki günlerde bu iyileştirmelerin somut örneklerini göreceğiz. Fazla uzun olmayan bir sürede bu konularla ilgili önemli mesafeler alacağız. Görevimin beşinci ayımdayım ve İstanbul’u çok önemsiyorum. Uyarılarla ilgili çalışmalar yapıyorum. Bu kriterlere uygun biçimde yapılması gerektiğine inanıyorum. Belediyeler ve özel idarelerdeki arkadaşlarla bu çalışmaları paylaştık. ÇÖPLÜKTEN ARKEOLOJİK PARK ÇIKTIUNESCO özellikle Four Season’s otelinin ek inşaatını eleştirdiler. Siz bu konuyla ilgili neler söyleyeceksiniz? Four Season’s Hoteli’nin ek inşaatıyla ilgili UNESCO heyetleriyle bir değerlendirme yapmaya açık olduğumuzu söyledim. Fakat gözden kaçırılan bazı unsurlar var. Oradaki düzeltme gayretimi koruyorum, ama inşaat başlamadan önce orası bir çöplük gibiydi. Çöküntü halindeki alanda arkeolojik bir park ortaya çıktı. O alanda yapılan hotelin yeni düzenlemesi dışında, eskiden yapılmış olumsuz kaçak yapılar var. Bunlara dikkat çekmeden bir alan üzerinde yoğunlaşmak bence kolayından tutmak olur. Bunları UNESCO heyetleriyle yüz yüze konuştuğumuzda çözeceğiz. UNESCO heyeti geldiğinde istediği gelişmeyi görecek mi? UNESCO heyetinin gösterdiği ilgiye saygı duyuyorum. Geçmişten bu yana aksaklıklar var ve bunu düzeltmeye çalışıyoruz. Geçmişte iyi değerlendirilmedi İstanbul, ama şu anda bu sorunları düzeltmeye çalışıyoruz. Belediyelerle bilgi kopukluğu olabilir. Ben de şu anda İstanbul’a baktığımda derin bir rahatlık hissetmiyorum. Ama, UNESCO bizi zorluyor olduğu için değil. İstanbul’u ve Türkiye’yi seven insanların buna ihtiyacı olduğu için bu gelişimi sağlamalıyız. Kesinlikle UNESCO bizi zorladığı için yapmıyoruz.
