24 Haziran cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri geride kaldı. Recep Tayyip Erdoğan, ilk turda yeni hükümet sisteminin ilk cumhurbaşkanı seçildi. Cumhur İttifakı da TBMM'de çoğunluğu elde etti.
Kaynak: BBC Türkçe (25 Haziran 2018)
24 Haziran'ı önceki seçim ve referandumlarla kıyasladığımızda 6 önemli konunun ön plana çıktığı görülüyor:
Erdoğan en yüksek oyuna ulaştı
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bugüne kadar gerek başbakan gerekse de cumhurbaşkanı adayı olarak girdiği seçimler arasında en yüksek oy miktarı ve oranına ulaştı.
Recep Tayyip Erdoğan, oy sayısını 26 milyonun üzerine çıkarmayı ve toplam oyların yüzde 52,6'sını alarak ilk turda seçilmeyi başardı.
Erdoğan, 2014 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde 330 bini yurt dışından olmak üzere yaklaşık 21 milyon oy almıştı. Bu da oyların yüzde 51,79'una denk geliyordu.
16 Nisan 2017'deki anayasa değişikliği referandumunda, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ile Milliyetçi Hareket Partisi'nin (MHP) birlikte destek verdiği ve Erdoğan'ın da kampanya yaptığı "Evet" oyları toplamın yüzde 51,4'ünü alarak 25 milyonu geçmişti.
[AKP OY]
AKP 2. kez TBMM'de çoğunluğu kaybetti
Bu seçimlerde AKP, kurulduğu 2001 yılından bu yana katıldığı bir seçimde ikinci kez Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) çoğunluğu kazanamadı.
AKP, 7 Haziran 2015'teki seçimlerde Türkiye genelinde 18,9 milyonla oyların yüzde 40,9'unu alarak, 258 milletvekili çıkarmış ve eski sistemde tek başına hükümet kurmak için gereken 276 milletvekiline ulaşamamıştı.
Ancak koalisyon görüşmelerinin sonuçsuz kalmasının ardından 1 Kasım 2015'te gidilen erken seçimde AKP oy sayısını yaklaşık 5 milyon, oy oranını 8,5 puan ve milletvekili sayısını da 59 sandalye artırmıştı.
İktidar partisi, son seçimlerde ise 21 milyon oy alarak, toplam oyların yüzde 42,5'ini kazandı. Bu da 2 milyonluk bir oy kaybına denk geliyor.
Ayrıca, TBMM'de de 295 milletvekili kazanarak, yeni sistemde salt çoğunluk için gereken 301 milletvekiline ulaşamadığını gösteriyor.
[MHP]
MHP oy oranını korudu, kilit parti oldu
Cumhur İttifakı, TBMM'de ancak MHP'nin de sandalyeleri dahil edildiği zaman çoğunluğu ele geçirebiliyor.
Bu durumda MHP'yi kilit parti konumuna taşıyor. MHP oyların yüzde 11,1'ini alarak, 48 milletvekili çıkarıyor. Böylece Adalet ve Kalkınma Partisi ile birlikte değerlendirildiğinde, Cumhur İttifakı'nın toplam sandalye sayısı da 347'ye ulaşıyor.
MHP'nin kendi içinden çıkan bazı muhalif isimlerin kurduğu İYİ Parti'ye rağmen 1 Kasım 2015'teki oy oranını koruduğu görülüyor. MHP o dönem oyların yüzde 11,9'unu almıştı.
Bu da, beklendiği gibi seçmeninin bir kısmının İYİ Parti'ye kaymasına karşın, MHP'nin AKP'den gelenlerle oy oranını korumayı başardığına işaret ediyor.
[INCE VS CHP]
Adayı CHP'den 4 milyon fazla oy aldı
Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce, cumhurbaşkanlığı yarışında partisinin milletvekili seçiminde aldığından daha fazla oy aldı.
İnce, Türkiye genelinde 15,3 milyon ile oyların yüzde 30,64'ünü aldı. CHP'nin oy sayısı 11,3'da kaldı. CHP'nin oy oranı da yüzde 22,64 oldu.
Çanakkale'de İnce oyların yüzde 43,79'unu alarak birinci aday çıkarken, aynı şehirde CHP ise yüzde 33,82 oy ile AKP'nin arkasından ikinci sırada yer aldı.
Tunceli'de de İnce, oyların yüzde 58'ini alırken, oy oranı yüzde 26'da kalan CHP de HDP'nin ardından ikinci parti oldu.
İnce, tüm illerde CHP'den daha yüksek oy alırken, parti ile aday arasındaki farkın oransal olarak en yüksek olduğu yer de Tunceli oldu.
Tunceli'de İnce, CHP'den yüzde 31,8 daha yüksek oy aldı. İkinci sırada da yüzde 15'lik oy farkıyla Iğdır, üçüncü sırada da yüzde 12,71'lik farkla İzmir yer alıyor.
İyi Parti ve Saadet'ten beklenen patlama gelmedi
CHP, İyi Parti ve Saadet Partisi'nin kurduğu Millet İttifakı, Türkiye genelinde yüzde 34'e yakın bir oy oranına ulaştı.
Milllet İttifakı'nın oylarının önemli bir kısmı CHP'den geldi. CHP'nin ittifak içindeki oy oranı yüzde 66,7 olurken, İYİ Parti yüzde 29 ve Saadet Partisi de yaklaşık yüzde 4'ün biraz altında kaldı.
Ancak CHP'nin oy oranı da 2015'teki seçimlere göre geriledi. CHP oyların yüzde 22,64'ünü alırken, oy oranı 7 Haziran 2015'te yüzde 25, 1 Kasım 2015'te ise yüzde 25,3 oy almıştı. CHP, 2011'den bu yana en düşük oy oranını gördü.
Seçime ilk kez katılan İYİ Parti iç bölgelerdeki muhafazakar seçmenleri kendine çekmeyi hedefliyordu.
Ancak İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, "Selçuklu coğrafyası" olarak tanımladığı alanın içinde yer alan İç Anadolu, Karadeniz ve doğudaki muhafazakar seçmenin desteğini almayı başaramamış görünüyor.
İyi Parti'nin en çok oy aldığı 10 şehir oranı
Burdur %19,89
Isparta %18,39
Antalya %16,90
Çanakkale %16,76
Muğla %16,48
Denizli %16,46
Kırklareli %16,32
Edirne %15,63
Aydın %14,77
Balıkesir %14,71
İYİ Parti, ağırlıklı olarak İç Ege ve kıyı şehirlerinden oy aldı ve yüzde 9,95 ile yüzde 10 barajının kılpayı altında kaldı. Bu durum, ittifak içerisinde yer almamış olması halinde İYİ Parti'nin meclise girememiş olacağı anlamına geliyor.
İYİ Parti en yüksek oy oranına yüzde 19,9 ile Burdur'da ulaşırken, en çok oy aldığı ikinci şehir yüzde 18,4 ile Isparta, üçüncüsü de yüzde 16,9 ile Antalya oldu.
Millet İttifakı'nın bir diğer partisi olan Saadet Partisi de yüzde 1,35 oy aldı. Böylece Saadet Partisi, yüzde 2,1 oy aldığı 7 Haziran 2015'e göre oylarında bir gerileme görse de 1 Kasım 2015'teki yüzde 0,7'ye kıyasla neredeyse ikiye katladı.
[HDP OY]
HDP üst üste üçüncü kez barajı geçti
Seçime tek başına katılan Halkların Demokratik Partisi (HDP) de barajı geçerek, TBMM'ye girmeye hak kazandı.
HDP'nin yüzde 11,7 oy oranıyla 67 milletvekili çıkarması bekleniyor. Böylece HDP, hem en yüksek oy oranına ulaşan hem de TBMM'de en fazla sandalyeye sahip üçüncü parti haline geldi.
HDP, güneydoğudaki illerin büyük bir bölümünde birinci parti çıkmayı başardı.
Bununla birlikte, 1 Kasım 2015'e göre Batı'daki illerde de oy oranını artırdı.
HDP, Türkiye'de en fazla seçmene sahip ilk beş il olan İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya'nın tamamında oy oranını yukarı çekti.
