Kültürel Miras ve Koruma: Kim İçin? Ne İçin?'de Asu Aksoy ve Burçin Altınsay, Validebağ Gönüllüsü olan Arif Belgin ve Neşe Şahna ile Üsküdar Belediyesi’nin Validebağ Korusu için hazırlanan Ekosistem Yönetim Planı'nı hazırlık sürecinde nasıl yer aldıklarını, önceki dönemlerde karşı karşıya gelmek zorunda kaldıkları belediye ile ilk defa kurulan iş birliği deneyiminin nasıl olduğunu konuşuyorlar.
Validebağ Korusu'ndan iyi haberler var; Ağustos ayı içinde Üsküdar Belediyesi’nin koru için bir Ekosistem Yönetim Planı hazırlığı içinde olduğu duyuldu. Haberin iyi yanı, koru için bir yönetim planının hazırlanması kadar belediye yönetiminin, diğer yöneticilere de örnek teşkil edecek biçimde işin başından itibaren 27 yıldır koruyu sahiplenmiş, korumak için çalışmış olan sivil toplum temsilcileri ile birlikte hareket ederek, onlara danışarak, bugüne dek yaptıkları çalışmalarını dikkate alarak planı onlarla beraber üretmek üzere yola çıkmış olmaları. Konuklarımız başından beri birer Validebağ Gönüllüsü olan Arif Belgin ve Neşe Şahna ile planın hazırlık sürecinde nasıl yer aldıklarını, önceki dönemlerde karşı karşıya gelmek zorunda kaldıkları Üsküdar Belediyesi ile ilk defa kurulan iş birliği deneyiminin nasıl olduğunu konuşuyoruz.
Validebağ Korusu, kentin tam ortasında kalmış çok değerli bir kültürel peysaj alanı ve yıllardır çeşitli yapılaşma, planlama, restorasyon müdahalelerinin getirdiği tehditlerle sürekli risk altındaydı. Validebağ Gönüllüleri, mahallilerin ve ilgili kişilerin bir araya gelerek oluşturdukları sivil bir platform; 1998’den beri de çabaları, koruyu bu tehditlere karşı 'koru'mak. Bütün istedikleri Validebağ Korusu'nun 'olduğu gibi korunması, koru olarak kalması'.
31 Mayıs 2021’de yayınlanan programımızda, biz de Validebağ Korusu'nda sürmekte olan bu mücadeleyi konuşmuştuk çünkü o sırada Üsküdar Belediyesi tarafından 1. Derece Doğal Sit Alanı olan koru, bir 'Millet Bahçesi' olarak düzenlenmek isteniyordu; bunun için bir proje yapılmış ve Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından onaylanmıştı. Bu müdahale, korunun daha yoğun kullanılmasına yol açacak ve dolayısıyla o güne kadar korunmuş olan flora ve faunasına güçlü bir etki yapacak, korunun doğal yapısını tamamen bozacaktı. Validebağ Gönüllüleri bu projeye de elbette karşı duruyordu.
Daha sonra, 5 Ağustos 2021 tarihinde İstanbul Planlama Ajansı (İPA) tarafından gerçekleştirilen 'Validebağ Korusu’nun Geleceği Çalıştayı' ve 7 Ağustos 2021 tarihinde İstanbul Kent Konseyi tarafından gerçekleştirilen 'Validebağ Forumu: Dünü, Bugünü, Yarını' toplantısı yapıldı ve İstanbul Planlama Ajansı, Validebağ Korusu’nun geleceğine ilişkin atılması gereken adımları bilimsel ve katılımcı bir süreçle belirlediği 'Validebağ Korusu Politika Belgesi ve Çalıştay Raporu'nu yayımladı. Bu belgede şöyle deniyordu; '...Validebağ Korusu, doğal ve kültürel değerlerin bir arada olduğu, kamu mülkiyetinde olan, kent merkezinde kalan ender koruma alanlarından biridir. Tâbi olunan farklı mevzuatlar, kullanıcı profilinin çeşitliliği ve çok sayıda yetkili kurum olması, bir koordinasyon mekanizması ve yönetim planı ihtiyacını ortaya koymaktadır.”
Validebağ Gönüllüleri, kendilerinin de içinde yer aldıkları bu çalışmaları takiben, konunun uzmanı akademisyenlerle birlikte Validebağ Korusu Ekosistem tabanlı Yönetim Planı hazırlığına giriştiler - her zamanki gibi gönüllü olarak. Ve şimdi; geçtiğimiz yerel seçimlerde değişen Üsküdar Belediyesi Yönetimi ortaya konan taleplere uygun olarak bir Ekosistem Yönetim Planı hazırlanması gereğini görerek, Başkan Sinem Dedetaş ve Başkan Yardımcısı Çağatay Seçkin önderliğinde 'korunun koru olarak kalması' için yola çıktılar ve daha önceki yönetimde hiç, hatta diğer yerel yönetimlerde de pek göremediğimiz biçimde bu işin başından itibaren 27 yıldır Koruyu sahiplenmiş, korumak için çalışmış olan sivil toplum temsilcileri ile birlikte hareket ettiler; onlara danışarak, o güne kadar yaptıkları çalışmalarını dikkate alarak planı onlarla beraber üretme tercihini ortaya koydular. Bu tavırlarıyla örnek olacak bir yönetim anlayışı sergiliyorlar.
