Kültürel Miras ve Koruma: Kim İçin? Ne İçin?'de Asu Aksoy ve Burçin Altınsay, Kaş Çevre ve Kültür Derneği Başkanı Ahmet Akoy ile derneğin ve TMMOB Mimarlar Odası Antalya Şubesi, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası’nın Patara Antik Kenti'ni kapsayan Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan 1/25.000 ölçeğindeki Koruma Planı’na karşı birlikte açtıkları davada ana itiraz başlıklarının neler olduğunu konuşuyorlar.
Antalya’nın Kaş ilçesinde bulunan Likya uygarlığının başkenti Patara, barındırdığı kültürel, arkeolojik ve doğal değerler sebebiyle çok önemli bir arkeolojik ve doğal sit. Patara aynı zamanda nesli tükenme tehlikesi altında olan Caretta Caretta deniz kaplumbağalarının da Akdeniz’deki en önemli yuvalama ve yumurtlama alanlarından biri. Bütün bu özellikleri nedeniyle 1990 yılında Özel Çevre Koruma Bölgesi ilan edildi.
Türkiye, bu ve Akdeniz kıyısında benzeri alanlardaki denizel ve karasal biyo-çeşitliliğinin korunmasında uluslararası taahhütlerin altına girmiş bir ülke; Birleşmiş Milletler Çevre Programı kapsamında yenilenmiş kapsamı ve başlığı ile ‘Akdeniz’in Deniz Ortamı ve Kıyı Bölgesinin Korunması Sözleşmesi’ni (Barselona Sözleşmesi) 2002’de, ondan önce 1984’te ‘Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarının Korunması Sözleşmesi’ni (BERN sözleşmesi) onayladı. Patara Antik Kenti, kıyı ve karasal doğal değerleri, Caretta Caretta’ları ile hem uluslararası, hem de ulusal hukuki düzenlemelerle koruma altına alındı.
Buna karşılık, Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde kaçak yapılaşmaların sayılarının giderek arttığı, Kaş ilçesinin kontrolsüz büyümesi neticesinde koruma bölgesinde olumsuz sonuçların yaşandığı basında yer alan haberlerden anlaşılıyor. Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi önünde en büyük koruma sorunlarından birisini de önceden yapımları durdurulan ikinci-konut kooperatiflerinin 2008 yılında Patara’da yer alan Gelemiş Köyü için yapılan Koruma Amaçlı Uygulama İmar Plan revizyonu ile inşaatları onaylanarak faaliyetlerini devam ettiriyor olmaları. Söz konusu yazlık konut kooperatifleri, antik kentin ve kaplumbağaların yaşam yeri olan deniz kıyısının hemen yanı başında yer alıyor.
Nitekim, 2015 yılında Akdeniz Deniz Kaplumbağalarını Koruma Birliği (MEDASSET), bölgede inşasına izin verilen kooperatif yapılarından duydukları endişeyi Bern Konvansiyonu Daimi Komisyonu’na iletmişti. Patara için en son 5 Haziran 2023 tarihinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca askıya çıkarılmış olan ve hakkında dava açılmış bulunan 1/25.000 ölçeğindeki Özel Çevre Koruma Bölgesi Planı, Patara’nın koruma sorunlarına ilişkin ne söylüyor, mevcut sorunları çözmek yerine derinleştiriyor mu?
Bu soruları Kaş Çevre ve Kültür Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Akoy ile ele alıyoruz. Söz konusu plan, TMMOB Mimarlar Odası Antalya Şubesi, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası ve Kaş Çevre ve Kültür Derneği tarafından dava edilmiş durumda.
