Kültürel Miras ve Koruma: Kim İçin? Ne İçin?'de Asu Aksoy ve Burçin Altınsay, İstanbul’un Dünya Miras Listesi'ndeki alanlarının koruma sorunlarına ilişkin UNESCO’nun tespitlerini Prof. Dr. İclal Dinçer ile ele alıyorlar.
İstanbul 1985 yılında 'İstanbul’un Tarihi Alanları' başlığını taşıyan başvuru ile UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde girmiş ve geçtiğimiz günlerde İstanbul’un bu listede geçirdiği 40. yılı kutlandı. İki hafta önce konuğumuz Prof. Dr. Zeynep Ahunbay ile 40 yıl öncesine dönerek, bu başvurunun o dönem nasıl kararlaştırıldığını konuşmuştuk. Şimdi ise günümüze geliyoruz ve konuğumuz Prof. Dr. İclal Dinçer ile İstanbul’un UNESCO Dünya Miras Listesi'ndeki alanlarının korunması ile ilgili ne tür sorunlarla karşı karşıya olduğumuzu ve UNESCO Dünya Miras Merkezi'nin bu konuda neler dediğini değerlendiriyoruz.
Hatırlatacak olursak; 1985’te UNESCO Dünya Miras Listesi’ne Tarihi Yarımada’nın tümü değil, dört bölgesi dahil edilmişti. Bunlar; Sultanahmet’teki kentsel ve arkeolojik sit alanı, Süleymaniye Camii ve Çevresi koruma alanı, Zeyrek Camii ve Çevresi koruma alanı ve İstanbul Kara Surları koruma alanı idi. Bu alanların ne gibi koruma sorunları ile karşı karşıya olduğu konusunda temel referans kaynağımız UNESCO Dünya Miras Komitesi’nin bu alanlarla ilgili almış olduğu kararlar ve bu kararların dayandığı misyon raporları ve Bakanlık tarafından hazırlanan koruma durumu raporları Prof. Dr. İclal Dinçer’in araştırmasına göre 1985’ten beri UNESCO Dünya Miras Komitesi tarafından İstanbul’a ilişkin 30'a yakın karar alınmış. Bu alanların koruma sorunlarına ilişkin en güncel UNESCO Dünya Mirası Komitesi kararı ise 2025 tarihli. Bu kararlar, Dünya Miras Merkezi ve ICOMOS ortak 2024 yılı Misyon Raporu'na dayanıyor ve bu rapor, ortak misyon heyeti İstanbul’un dünya miras alanlarına yaptıkları ziyaretin ardından hazırlanmıştı.
2024 Dünya Miras Merkezi/ICOMOS ortak Misyon Raporu, İstanbul’un Tarihi Alanlarının temel koruma sorunlarını ve bunlara ilişkin tavsiyelerini yedi temel başlıkta toparlıyor ancak bu başlıkların hepsini bu programda ele almamız mümkün değil.
Konuğumuz Prof. Dr. İclal Dinçer ile öncelikle söz konusu 2024 Misyon Raporu’nun ve de bu rapora dayanan Dünya Miras Komitesi kararlarının önemini ve tavsiyelerinin ağırlığını, etkisini konuşuyoruz. Dinçer, geçtiğimiz günlerde TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Şubesi tarafından düzenlenen 'İstanbul’un Dünya Tarihi Yarımadayı Korumak' konulu panelde İstanbul’un Dünya Miras Listesi üyeliğinde geçen 40 yıl boyunca Dünya Miras Komitesi tarafından alınan kararların analizini sunmuştu. Biz de kendisinden bu analizini çok kısaca özetlemesini istedik ve ayrıca Dünya Miras Komitesi’nin 2025 yılında düzenlenen Genel Kurulu’nda İstanbul’un Tarihi Alanları ile ilgili kararları arasında yer alan, bu programda özellikle üzerinde durmak istediğimiz bir iki konuya ilişkin de İclal Hocanın görüşlerini alıyoruz.
Dünya Miras Komitesinin 2025’te toplanan 47. Genel Kurulu’nun İstanbul Tarihi Alanları ile ilgili kararlarını okumak için buraya bakılabilir.
