Açık Radyo Genel Yayın Yönetmeni Ömer Madra'nın tema önerisi 'İklim Acil Durumu'nun da yer aldığı bantmag. 15. yıl özel sayısı yayında...
“Tema önerimiz –‘Grevci’ Greta’nın isabetli sözlerini tekrarlama pahasına– yeryüzünde konuşulması gereken biricik konu: Yani İklim acil durumu! Özellikle 20-27 Eylül’de BM Genel Kurulu’nun iklim zirvesine paralel olarak dünya tarihinin gördüğü en büyük iklim eylemi olmasını beklediğimiz genel grev! Yokoluş İsyanı’nın yürüttüğü eylemler dizisi de bunun ayrılmaz bir parçası olacak herhalde…”
Derleme: Ekin Sanaç
Ev ödevleri, kendilerinden önceki nesillerin pisliğini temizlemek
Şuna hiç şüphe yok ki dünyanın dört bir yanındaki şehirlerde gençler tarafından örgütlenen iklim grevleri geride bıraktığımız yılın en önemli olayları arasında. 5 Mart ve 24 Mayıs’taki ilk küresel iklim grevlerinin ardından Küresel İklim Grevi Haftası, 23 Eylül’de New York’ta gerçekleşen Birleşmiş Milletler İklim Eylem Zirvesi’ne paralel olarak ve yetişkinlere de katılım çağrısı yapılarak, dünya çapında 20 Eylül-27 Eylül tarihlerinde düzenlendi. Türkiye’de de Sıfır Gelecek kampanyası çatısında bir araya gelen çevre ve ekoloji örgütlerinin organizasyonuyla pek çok farklı noktada örgütlenen eylemler, kaybedecek bir saniyemiz bile olmadığı uyarısını güçlü bir şekilde yineledi.
Küresel ısıtma gündemini ve karşı karşıya olduğumuz krizi uzundur Açık Radyo’nun çok boyutlu yayınları üzerinden takip ediyoruz. Eylül ayında bu küresel eylem haftasını gündem yapan İklimAcil! isimli gündelik bir program da başlattılar. Dolayısıyla Açık Radyo’daki radyoculuk mesleğini 1995’ten bu yana sürdüren Ömer Madra’ya sorumuzu yönelttiğimizde alacağımız yanıtın çerçevesini elbette biliyorduk. Buradan hareketle İsveçli grevci Greta Thunberg’in ilham kaynağı ve katalizörü olduğu, 2018 Ağustos’unda başlayan ve tarihin en büyük iklim hareketlenmesine (hatta en geniş katılımlı kitlesel grevine) dönüşen süreçte neler yaşandığına bir dönüp bakmak istedik. Kimi maddelere Greta’nın insanlığın büyük ölçüde karanlıkta kalmış yerlerine dokunma gücüne sahip sözlerinin de eşlik ettiğini göreceksiniz.
20 Ağustos 2018
“Skolstrejk för klimatet”
15 yaşındaki İsveçli öğrenci Greta Thunberg sabah uyandı, kahvaltısını etti, flyer’larını ve pankartını alarak evden çıktı. Okulu kırdı ve İsveç parlamentosu önünde yere oturarak iklim krizi için acilen harekete geçilmesini talep eden eylemine başladı. İsveç’ta yaşanan en sıcak yazın ardından başlattığı bu okul grevi eylemi, ABD silah yasalarına karşı Florida Parkland Lisesi öğrencilerinin örgütlediği protestodan esinleniyordu. 9 Eylül’de düzenlenecek İsveç genel seçimlerine kadar okula gitmeyecekti. Greta’nın taşıdığı pankartta “Skolstrejk för klimatet” (İklim için okul grevi) yazıyordu.
26 Ağustos 2018
Daha ikinci günden Greta’nın eyleminin eşlikçileri olmuştu. Henüz bir hafta geçmeden de başka öğrenci, öğretmen ve aileler oturma eylemine katıldı. Greta’nın iklim kampanyası medyanın ilgisini çekmeye başladı. Eylem önce İsveç’in diğer şehirlerine, oradan başka ülkelere yayılacaktı.
17 Eylül 2018
“Neden sahip olamayacağımız bir gelecek için ders çalışalım ki?”
Greta, iklim grevini her cuma İsveç parlamentosu önünde oturararak sürdüreceklerini açıkladı ve “Fridays for Future” (İklim İçin Okul Grevi ya da Gelecek İçin Cumalar) adı altında diğer öğrencileri de geleceklerini savunmaları için bu greve katılmaya davet etti.
8 Ekim 2018
Güney Kore’de gerçekleştirilen Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin ardından, Aralık 2015’te Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında hazırlanması kararlaştırılmış Küresel Isınmada 1,5 Derece Raporu, 195 ülkenin onayıyla yayımlandı. Küresel ısınmanın 1,5 dereceyle sınırlandırılmasının aciliyetini ortaya koyan rapor, insanlığın önü alınamaz zincirleme reaksiyonu tetikleme konumuna düşmekten kurtulması için (en fazla) 12 yıl kaldığına işaret etti. Yani 10 yıl sonra hiçbir şey geri döndürülebilir olmayacak.
31 Ekim 2018
Küresel ısıtma ve iklim değişikliği karşıtı İngiltere merkezli aktivist grup Extinction Rebellion (Yokoluş İsyanı), ilk eylemini Londra’da parlamento binasına giden yolları kapatarak gerçekleştirdi ve kitlesel sivil itaatsizlik kampanyasını başlattı.
Fotoğraf: John Stillwell / PA
Kasım 2018
İklim İçin Okul Grevi, 24 ülkede 17 bini aşkın öğrenciyi hareketlendirdi. Greta Avrupa’daki üst düzey etkinliklerde konuşmalar yapmaya başladı.
3 Aralık 2018
“Buraya geleceğimizi önemsemeleri için dünya liderlerine yalvarmaya gelmedik. Hoşlansalar da hoşlanmasalar da ayaklanacağımızı söylemek için geldik.”
Polonya’nın Katowice şehrinde düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Konferansı’nda bir konuşma yapan Greta, dünya gündemine yerleşti. Greta, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres ve liderlere seslenerek emisyonların durdurulması talebini yineledi, tüm dünyadan gençlere iklim için ayaklanma çağrısı yaptı.
22-25 Ocak 2019
“Yetişkinler hep gençlere umut vermekten söz ediyor ama ben sizin umudunuzu istemiyorum. Ben sizin paniklemenizi ve benim her gün hissettiğim korkuyu hissetmenizi istiyorum.”
Greta, İsviçre Davos’ta düzenlenen, başlıca gündemi küreselleşme ve iklim değişikliği olan 49. Dünya Ekonomik Forumu’nda hükümet liderleri, temsilcileri, çokuluslu şirketlerin ceo’ları ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin önünde çarpıcı konuşmalarından birini yaptı. Yapılan haberlerden 3.200’ü aşkın kişinin katıldığı forum için (önceki yılki 1.300 sayısını da aşarak) 1.500’ün üzerinde özel jet seferi düzenlendiğini öğrendik. Davos’a trenle gelen Greta, çadırda konakladı.
21 Şubat 2019
“Sizin pisliğinizi biz temizlemeye başladık ve işimiz bitene kadar da durmayacağız.”
Greta, 15 Mart 2019’da örgütlenecek ilk Küresel İklim Grevi öncesinde, 2018 sonundan beri yürütülen haftalık okul grevine katılmak için Brüksel’deydi ve Avrupa Birliği temsilcilerine hitaben açık sözlü ve vurucu bir konuşma daha yaptı. Brüksel’in ardından Greta, Paris’teki iklim aktivistleriyle buluşmak üzere trenle Fransa’ya geçti. Greta’nın ilham verdiği eylemler İsveç’ten Brezilya’ya, Hindistan’a, ABD’ye ve dünyanın 30’u aşkın ülkesine yayıldı.
1 Mart 2019
“Biz birlik olduk, 15 Mart’ta ayağa kalkıyoruz. Sonrasında da iklim adaletinin gerçekleştiğini görene kadar ayaklanmayı sürdüreceğiz.”
Dünyanın farklı şehirlerinden gelen 150 civarı öğrenciden oluşan bir koordinasyon grubu tarafından, dünya liderlerine hitaben ortaklaşa kaleme alınmış bir açık mektup The Guardian gazetesinde yayımlandı.
14 Mart 2019
Greta Thunberg, Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildi.
15 Mart 2019
“Çocuklarınız dışında kimse sizi küresel ısıtmadan sorumlu tutmayacak.”
2018 Ağustos’undan itibaren gençler arasında ivme kazanarak ilerleyen iklim hareketinin ilk küresel okul grevi için 120’den fazla ülkede 1 milyon 600 binin üzerinde öğrenci sokaklara çıktı.
15 Nisan 2019
“Yaşam için isyan”
Extinction Rebellion (Yokoluş İsyanı) liderliğinde, uluslararası boyutta düzenlenerek altıncı büyük yokoluşun içerisinde olduğumuzu haykıran sivil itaatsizlik eylemleri başladı.
Fotoğraf: Wiktor Szymanowicz / Barcroft Media / Getty Images
23 Nisan 2019
“Bize yalan attınız. Bize boş umutlar verdiniz. Geleceğin iple çekilen bir şey olduğunu söylediniz.”
Extinction Rebellion’ın 11 gün süren eylemleri esnasında Greta, İngiltere Parlamentosu’na konuştu.
1 Mayıs 2019
Extinction Rebellion’ın sivil itaatsizlik eylemleri neticesinde ve Greta’nın İngiltere Parlamentosu’na konuşmasından bir hafta sonra, İskoçya ve Galler’in ardından, “iklim acil durumu hali” İngiltere Parlamentosu’nda kabul edildi. İngiltere, iklim acil durumu ilan eden ilk ülke oldu.
24 Mayıs 2019
İkinci İklim İçin Küresel Grev’de 130 ülkeden 2 milyona yakın genç sokaklardaydı.
27 Mayıs 2019
Time dergisi Greta’yı dünyanın en ilham verici kişilerinden biri seçerek kapağına taşıdı.
Temmuz 2019
Türkiye’de Sıfır Gelecek kampanyası hareketlendirildi.
23 Temmuz 2019
Greta, Fransa Parlamentosu’nda yaptığı konuşmada milletvekillerine “iklim krizinin temelindeki bilimsellikte birleşme” çağrısı yaptı. Greta’nın konuşması, Marine Le Penn, Guillaume Larrive ve Julien Aubert gibi aşırı sağcı milletvekilleri tarafından protesto edildi. Bu gibi vekiller Greta’yı “Kıyamet gurusu”, “Şort giyen peygamber”, “Ekolojinin Justin Bieber’ı” gibi sözlerle aşağılamaya çalıştı. Greta onlara “biz gençleri dinlemek zorunda değilsiniz ama bilimi dinlemek zorundasınız” cevabını verdi.
24 Temmuz 2019
İngiliz müzik grubu The 1975, Şubat 2020’de çıkacak albümü Notes on a Conditional Form’un açılışını yapacak “The 1975” şarkısını yayınladı. Akan müzik üzerinde Greta’nın bir konuşmasına yer veren parçadan elde edilen gelir (Greta’nın isteğiyle) Yokoluş İsyanı hareketine yönlendirildi. Vice, Greta’nın tek kişilik eyleminden ilhamla Avrupa’nın farklı noktalarında gençlerin örgütlenmesi konu eden Make the World Greta Again adlı kısa bir belgesel yayınladı.
1 Ağustos 2019
“Yetişkinler nerede?”
Avustralyalı iklim inkârcısı Andrew Bolt’un Greta’nın Asperger sendromuna atıfta bulunarak onu ‘sorunlu’ ilan eden saldırgan yazısına genç aktivist, bilimin yolunda ilerleyen gençlere yönelik bu nefret kampanyalarının sürmesine izin verilmesini ‘çok sorunlu’ bulduğunu söyleyerek karşılık verdi ve sordu: “Yetişkinler nerede?” İklim inkârcılarının Greta’yı kendini bilmezlikle suçlayarak sözüm ona itibarsızlaştırmaları, muhafazakâr The Washington Examiner dergisi tarafından onun cinsel şiddet mağduru olması hükmüne kadar vardı. İklim inkârcılarının küçümseyici ve misojinik tavırlarına karşı gençlerin verdiği mücadele artarak devam edecekti.
5 Ağustos 2019
37 Avrupa ülkesinden 450 genç Gelecek İçin Cumalar aktivisti, Lozan’da bir araya gelerek hareketin gidişatını görüştü ve uluslararası iş birliklerini geliştirme üzerine bir çalıştay yürüttü.
15 Ağustos 2019
Uçakla seyahat etmeyi reddeden Greta, 23 Eylül’deki Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi’ne gitmek için İngiltere’nin Plymouth Limanı’ndan yola çıktı. 15 gün süren yolculuğun ardından New York’a ayak bastı ve aralarında aktivistler ve basın mensuplarının da bulunduğu yüzlerce kişi tarafından karşılandı. Bu arada dünya çapındaki iklim grevcilerinin sayısı 169 ülkede 3,6 milyon kişiye ulaştı.
17 Eylül 2019
Uluslararası Af Örgütü, 2019 Vicdan Elçisi Ödülü’nün sahibinin iklim krizine karşı mücadele veren aktivist Greta Thunberg ve İklim İçin Okul Grevi olarak bilinen öğrenci hareketinin olduğunu duyurdu.
Fotoğraf: Murat Bay
20 Eylül 2019
“Ya sıfır karbon ya sıfır gelecek”
Küresel İklim Grevi Haftası’nı başlatan eylemlere dünya çapında 4 milyon kişi katıldı. Türkiye’de Sıfır Gelecek kampanyası çatısında düzenlenen eylemlere 10 bin kişinin katıldığı, İstanbul’da ise 3.500 kişinin sokağa çıktığı açıklandı.
23 Eylül 2019
“Bu ne cüret?!”
New York’ta gerçekleşen Birleşmiş Milletler İklim Eylem Zirvesi’nde 193 üye ülkenin 77’si, 2050’ye kadar sera gazı emisyonunu sıfıra indirme taahhütünde bulundu. 70 ülke de, iklim krizi ile mücadele için ulusal düzeydeki katkıyı 2020’den itibaren artırma sözü verdi. Greta, zirvede akıllardan hiçbir zaman çıkmayacak bir konuşma yaptı ve liderleri uyardı: “Gözümüz üzerinizde.”
