COP28: 'Kuzuyu kurda emanet etmek’

Ömer Madra:İklim İçin programı başladı. Bendeniz Ömer Madra.

Yücel Sönmez: Ben Yücel Sönmez.

Özdeş Özbay: Ben Özdeş Özbay.

Ö.M.: Destekçimiz Sevtap Yakın’a da teşekkür ederek başlayalım. Bugün bir konuğumuz var,
Açık Radyo dinleyicilerinin çok yakından tanıdığı bir isim; Mahir Ilgaz. Hem Açık Gazete’de hem de diğer başka programlarda çok yoğun bir şekilde bizimle beraber olmuş bir arkadaşımız. Mahir Ilgaz, Dubai’de, Oil Change International grubunda çalışıyor. Dubai’de COP28’de iklim değişikliği tehlikesine karşı iklim zirve görüşmeleri devam ediyor ve birçok beklenmedik bazı aktivizmler de yasak olmasına rağmen görülüyor. Bugün üçüncü gün galiba değil mi? Neler olup bittiğini, hepsini birden konuşmak üzere Mahir konuğumuz. Hoş geldin Mahir.

Mahir Ilgaz: Merhaba.

Ö.Ö.: Selamlar, hoş geldin.

M.I.: Merhabalar.

Ö.Ö.: Bu arada beşinci gün sanırım Ömer Bey.

Ö.M.: Beşinci gün evet, yanlış söyledim ben. Evet Mahir, ne oluyor, ne bitiyor, durum nasıl, nasıl görülüyor içeriden, iç kısımdan?

M.I.: Durum ilginç. Bu Taraflar Konferansı’nın burada yapılıyor olmasıyla başlayalım, bunun ilginçliğiyle başlayalım. Sonuçta Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), dünyanın en büyük petrol ve gaz üreticilerinden ve bu zirveye ev sahipliği yapıyorlar. Yine aynı şekilde Birleşmiş Milletler’in (BM) belirlemiş olduğu zirvenin başkanı da dünyanın en büyük devlet petrol şirketlerinden bir tanesinin, ADNOC’un başkanı aynı zamanda. Yani belki durum için ‘kuzuyu kurda emanet etmek’ gibi bir benzetme yapabiliriz. Öte yandan, COP Başkanı Al Jaber, COP öncesinde ve sırasında sürekli fosil yakıtların aşamalı olarak kaldırılması hedefini beklenmedik şekilde dile getirmişti. Ta ki 21 Kasım'da yaptığı bir konuşma ortaya çıkana kadar. Orada, ‘Bilim böyle bir şey söylemiyor’ gibi bir ifade kullandı ve bunun üstüne özellikle dün çok yoğun tepki aldı. Söylemini tekrar değiştirdi ve ‘Ben aslında ondan farklı bir şey söylemedim’ gibi konuşmalarda bulundu.

M.I.: Konuya aslında iki açıdan bakabiliriz. Tüm bu saydıklarıma rağmen, ilginç bir şekilde COP’da bazı ilerlemeler oldu. Bunlardan bir tanesi; daha önce taslak seviyesinde dahi fosil yakıtların aşamalı bir şekilde ortadan kaldırılmasının konuşulmadığını ve hatta fosil yakıt kelimesinin kendisinin müzakereler sırasında dile getirilmediğini biliyorduk. Geçtiğimiz yıl Mısır'da yapılan Taraflar Konferansı, bu konuda öncül olmuştu. Bu yıl ise daha ilk günden, hatta zirve başlamadan itibaren bunlar konuşulmaya başlandı. Müzakere salonunda konuşuluyor ve hatta bu sabah da burada tartışılan en önemli metinlerden bir tanesi, çıkacak kararlardan bir tanesi olan küresel durum değerlendirmesi metni geldi. Daha henüz taslak olmakla beraber, zirve sonucunda erişilecek sonuçlardan bir tanesi olarak, daha doğrusu taraflar bunlar arasında seçim yapacakları için bir seçenek olarak yer alıyor. Şimdi bunu bir kere ortaya koymak lazım. Üç yıl öncesine kadar bu düşünülemez bir şeydi ve şimdi çok ciddi bir ilerleme. Ama öte yandan, Ömer Madra’nın da çok yakından tanıdığı, iklim hareketinin önde gelen isimlerinden Bill McKibben’ın bir sözü vardır; ‘Fizikle müzakere edemezsiniz.’ Yani bu ilerleme, bizim nezdimizde sosyolojik olarak önemli görülebilir belki ama fizik ayrı bir yerde duruyor ve dolayısıyla dünyanın gerekleri ayrı bir yerde duruyor. Yeterince hızlı hareket etmezsek - ki şu anda etmiyoruz - maalesef çok ciddi iklim sonuçlarıyla, iklim felaketleriyle karşılaşmak zorunda kalacağız. Yani kısaca bu şekilde, iki çerçevede değerlendirebiliriz COP28’i. İlerleme var mı? Retorik olarak, söylem olarak belki ama daha zirve sonucunu görmedik. Öte yandan o ilerleme gerçekten gerekenle örtüşüyor mu? Hayır.

Ö.M.: Evet, senin biraz önce söylediğin benzetmeye dönecek olursak, ‘Kuzuyu kurda emanet etmek’ gibi Atlas Sarrafoğlu da geçen hafta sonu İklim Kuşağı Konuşuyor’da BAE’de başlayan COP28 İklim Zirvesi'ni değerlendirirken ‘Sıtma zirvesi yapılıyor ve başkanı bir sivrisinek oldu’ diye bir benzetme yapmıştı.
Asıl tabii bir de kendisinin çok yüksek derecede fosil salımı yaptığı yani sera gazı salımı yaptığı konusunda da ayrıntılı bilgiler var. Hissediliyor mu havada, nasıl oluyor?

M.I.: O konu da çok ilginç. Havada hissediliyor, sürekli buğu hakim. Ben bunu kendi adıma çöl iklimi olmasıyla bağdaştırıyordum ta ki ikinci gün metroyla İklim Zirvesi’nin yapıldığı yere otelden gitmeye çalışırken metro camından bayağı ‘flaring’ dediğimiz, gaz ve petrol çıkartımı arasında ortaya çıkan metan gazının açık bir şekilde yakılarak atmosfere salınmasını görebiliyorsunuz. Hemen şehrin etrafındaki tesislerde bu ayan beyan yapılıyor. Dolayısıyla aslında iyice durumun ilginçliği ve sürerliği bu şekilde gözümüze sokuluyor.

Ö.M.: Evet, trajik komedi gibi yani.

Ö.Ö.: Az evvel bahsettiğin, bir şekilde bu zirvede muhtemelen fosil yakıtlar kelimesinin yer alması bekleniyor demiştin ya...

M.I.: Şeçeneklerden biri demiştim. Üç seçenek var orada; birincisi aşamalı olarak kaldırılması, ikincisi çok daha muğlak bir ifadeyle o birinci seçenekte söylenenin etrafından dolaşılıyor. Üçüncü de ise fosil yakıtları metne dahil edilmemesi.