Serge Gainsbourg'un beyazperdedeki yolculuğu

Programa Gainsbourg'un 1968 tarihli Le Pasha filmi için bestelediği Requiem pour un con adlı şarkının İngilizce yorumuyla başladık. Requiem for a jerk adlı parçada, Placebo grubunun solisti Brian Molko’ya, Françoise Hardy ve Faultline eşlik etmişti. Serge Gainsbourg’un sinemayla ilişkisi, 60’lı yıllarda başlamıştı. 1958’de ilk albümü "Du chant à la une"ü yayınlayan sanatçı henüz bir star mertebesine erişmemişti. Kabarelerde şarkı söyleyen utangaç ve çekingen bir şarkıcıydı sadece. Cahiers de cinéma dergisinin kurucularından Jacques Doniol-Valcroze, Gainsbourg’un bu ilk albümünü çok beğenmiş, bu nedenle de çekmeye hazırlandığı ilk uzun metraj filminin müzikleri için aklına Gainsbourg gelmişti. Başrollerini Bernardette Lafon ve Françoise Brion’un paylaştığı L’eau à la bouche adlı bu film için aynı adlı parçayı yazan Gainsbourg, böylece beyazperdeye besteci olarak ilk adımlarını atmış olacaktı.

Sinema dünyasına besteci olarak 1960’ta bu parçayla giren Gainsbourg'un oyunculuk deneyiminin başlangıcı, bundan bir yıl öncesine, 1959’a dayanıyordu. O yıl, Michel Boisrond’un Voluez-vous danser avec moi adlı filminde, Brigitte Bardot ve Dario Moreno’yla birlikte kamera karşısına geçmişti sanatçı. Boisrond’un Gainsbourg’u seçme nedeni ise onu fiziksel anlamda çirkin bulmasıydı. Ona göre kötü adamı oynayacak kişi aynı zamanda çirkin olmalıydı ve Gainsbourg incecik vücudu, kocaman gözleri ve kulaklarıyla bu tanımlamaya fazlasıyla uyuyordu. Yine 60’lı yılların başında Yeni Dalga akımının ünlü yönetmeni François Truffaut da Jules et Jim (1962) filminin müziklerini Gainsbourg’a emanet etmeyi düşünmüştü ama Gainsbourg her zamanki ukalalığıyla Yeni Dalga akımını "zevksiz" olarak niteleyip bu projede yer almamıştı. Bu dönemde daha az bilinen yönetmenlerle çalışmayı tercih eden sanatçı Alain Goraguer ile birlikte; Hervé Bromberger’in Des loups dans la bérgerie (1960) ve Jacques Poitrenaud’nun Strip-tease (1963) filmlerinin müziklerine imza attı. Strip-tease filmiyle aynı adı taşıyan şarkıyı filmin başrolünde yer alan ve ilerleyen dönemde Andy Warhol ve Lou Reed ile de çalışan Nico’nun söylemesi planlanmıştı parçayı ama sonrasında Juliette Gréco seslendirmişti. Şarkının Nico yorumu ise yaklaşık kırk yıl sonra piyasaya çıkan bir derlemede yer alacaktı. 

Altmışlı yılların ikinci yarısından itibaren besteleri için Alain Goraguer yerine Michel Colombier ve Jean-Claude Vannier gibi isimlerle çalışmaya başlayan Gainsbourg, bu dönemde Les coeurs verts (1966), L’horizon (1967) ve Si j’étais un espion (1967) gibi filmlerin müziklerine imza attı. Bu yıllarda sinema onun için adeta bir laboratuvar görevi üstleniyordu. İleriki yıllarda yayınlanacak Elisa ya da Je t’aime moi non plus gibi şarkılarına temel teşkil edecek melodilere müziklerini yaptığı filmlerde rastlamak mümkündü. Gainsbourg’un bu dönemde müziklerine imza attığı ve aynı zamanda ufak bir rol üstlendiği filmlerden biri de 1967 tarihli Anna’ydı. Pierre Koralnik’in televizyon için çektiği filmin başrollerinde Anna Karina, Jean Claude Brialy ve Marianne Faithfull yer alıyordu.

Altmışlı yılların sonlarına doğru Jane Birkin ile tanışan Gainsbourg, aynı zamanda oyunculuk kariyerine de ağırlık vermeye başlamıştı. Bu dönemde Jacques Poitrenaud’nun Ce sacré grand-père (1968) ve William Klein’ın Mr. Freedom (1968) gibi filmlerinde boy gösteren sanatçı, aynı zamanda Michel Colombier ile birlikte, başrolünde Catherine Deneuve’ü izlediğimiz 1968 tarihli Jean Aurel filmi Manon 70’in müziklerine imza attı. Antoine François Prévost’nun 1731 tarihli romanından uyarlanan film, herhangi bir başarı elde etmese de filmle aynı adı taşıyan şarkı, ilerleyen dönemde Gainsbourg klasikleri arasına girecekti.

Gainsbourg’un ilk olarak 1967 yılında, Jacques Rouffio’nun L’horizon filmi için bestelediği, daha sonra da 1969’da Jane Birkin – Serge Gainsbourg adlı albümünde yer verdiği bir parça, farklı ilham kaynaklarına sahip. Söz konusu filmin başrollerini Jacques Perrin ve Macha Méril paylaşıyordu ve Méril’in karakterinin adı da Elisa’ydı. Gainsbourg bundan hareketle film için Elisa adlı parçayı kaleme almıştı ama şarkının asıl ilham kaynağının, Gainsbourg’un 19 yaşında tanışıp ilk evliliğini yaptığı, genç ressam adayı Elisabeth Levitsky olduğu da söylenir. 1951’de evlenen çift, 1957’de yollarını ayırmıştı. Parçanın aynı zamanda bir de revü versiyonu bulunuyor. Savaşa giden askerlerin Elisa adlı bir genç kızı andıkları bu versiyonu da Zizi Jeanmaire seslendiriyordu.

1970'te, La Horse filmi için Jean-Claude Vannier ile birlikte oldukça farklı bir parçaya imza atmıştı Gainsbourg. Pierre Granier-Deferre’in yönettiği gerilim türündeki bu filmin başrolünde Jean Gabin yer alıyor, parça da filmin hemen başında çalıyordu. Sitar, klavsen ve banço gibi enstrümanların kullanıldığı, akla psikedelik western filmlerini getiren bu melodi ilk başta yönetmen Deferre’i biraz ürkütmüştü ama Gabin’in ısrarıyla nihayetinde besteyi filminde kullanmak için ikna olmuştu. Gainsbourg’un yine Jean-Claude Vannier ile çalıştığı bir parça da 1969 tarihli Slogan filminde yer alıyordu. Pierre Grimblat’nın yönettiği filmde Gainsbourg başrolü Jane Birkin’le paylaşıyordu üstelik. Kırk yaşındaki bir adamın yirmi üç yaşındaki Evelyne isimli bir genç kızla olan aşkını anlatan film, bu açıdan gerçek hayatla da kesişiyordu.

Yetmişli yıllarda Claude Berri’nin Le Sex Shop (1972) , François Leterrier’nin Projection privé (1973) ve Pierre Koralnik’in Cannabis (1970) gibi filmleri için besteler yapan Gainsbourg. Cannabis’de başrolü bir kez daha Jane Birkin’le paylaşıyordu. 1976’da ise bu defa ilk kez yönetmenlik koltuğuna oturan sanatçı, altmışların sonunda olay yaratan şarkısı Je t’aime, moi non plus ile aynı adı taşıyan filmin başrolleri için Jane Birkin ve o dönem Andy Warhol’le yaptığı Flesh (1968) , Trash (1970) ve Heat (1972) gibi çalışmalarla ses getiren Amerikalı aktör Joe Dallesandro’yu seçecekti. Film, bir kamyon durağında garsonluk yapan Johnny adlı genç bir kızın, Krassky isimli bir çöp kamyonu şoförüne âşık olmasını konu alıyordu. Filme damga vuran parça ise Jane Birkin tarafından seslendirilen Ballade de Johnny Jane oldu. Bu parça birçok eleştirmen tarafından, Gainsbourg’un sinema dünyası için yaptığı son önemli iş olarak kabul ediliyor aynı zamanda.

1977’de, yine ses getiren bir film müziğine imza attı Gainsbourg: Emmanuelle filmleriyle tanınan Just Jaeckin’in başrolü Françoise Fabian’a emanet ettiği Madame Claude adlı erotik komedisinde yer alan Yesterday yes a day adlı parçayı Jane Birkin seslendirdi. 1978’de Patrice Leconte’un Les Bronzés adlı komedi filmi için Sea, sex and sun’ı yazan sanatçının yüzü, kariyerinin durgunluğa girdiği bir dönemde piyasaya çıkan disko tarzındaki bu şarkının maddi anlamdaki başarısıyla biraz olsun güldü. Bu tarihlerde yaklaşık on yıldır beraber olduğu Jane Birkin tarafından da terk edilen Gainsbourg büyük bir çöküş yaşıyordu. Onu yeniden hayata bağlamak isteyen Claude Berri’nin teklifi üzerine yönetmenin Je vous aime (1980) adlı filminde Catherine Deneuve, Jean-Louis Trintignant ve Gérard Depardieu ile birlikte kamera karşısına geçen sanatçı ayrıca filmin müziklerine de imza attı. Aynı zamanda filmde yer alan Dieu fumeur de havanes adlı şarkıyı Catherine Deneuve ile birlikte seslendiren Gainsbourg, bu düet sonrasında ikili arasında çıkan aşk dedikodularını yalanlamasa da Catherine Deneuve sadece arkadaş olduklarını açıklayacaktı.

1983’de başrollerini Francis Huster ve Barbara Sukowa’nın üstlendiği Equateur adlı film için bir kez daha yönetmenlik koltuğuna oturan Gainsbourg, kötü eleştiriler alan bu çalışmasının ardından Bertrand Blier’nin başrolleri Gérard Depardieu ve Miou-Miou’ya emanet ettiği Ménage (1986) isimli filmin müziklerini hazırladı. Gainsbourg’un sinema alanında ses getiren belki de son çalışması, başrolü o dönemde on beş yaşında olan kızı Charlotte’la paylaştığı Charlotte For ever (1986) olacaktı. Müziklerine de imza attığı bu filmin yönetmenliğini de kendisi üstlenen sanatçı, filmde bir zamanlar başarılı bir senarist olan ancak ilerleyen yıllarla intihara meyilli bir alkoliğe dönüşen ve hayatla tek bağı olarak kızını gören Stan adlı bir adamın hikâyesini anlatıyordu. Bu açıdan, filmin bir anlamda otobiyografik bir özellik taşıdığını da söylemek mümkün.

Serge Gainsbourg, bundan yaklaşık otuz yıl önce, 2 Mart 1991 günü aramızdan ayrıldı ama sinema dünyası onu unutmadı. Hem yazdığı şarkılar farklı filmlerin soundtracklerinde yer almaya devam etti hem de kendi hayatı bir filme konu oldu. Joann Sfar’ın 2010 tarihli Gainsbourg: Vie Héroique adlı yapımında, onu Eric Elmosnino canlandırdı ve bu rolüyle En İyi Erkek Oyuncu dalında César ödülüne layık görüldü. Gainsbourg imzalı birçok şarkıya farklı film ve dizilerde rastlamak mümkün demiştik. Bunların arasında Je t’aime moi non plus’nün yer aldığı The Full Monty (1997) ve The Good Thief (2002), Bonnie and Clyde’ı dinleme fırsatı bulduğumuz Rush Hour 3 (2007) ve Mad Men (2007-2015), soundtrack’inde Requiem pour un con ve 69 Année érotique’e yer veren BBC dizisi The Serpent (2021) ve bir bölümünde Couleur café’nin çaldığı 2021 yapımı Dr. Death dizisini sayabiliriz. Müzikleri arasında Gainsbourg imzalı bir şarkıya yer veren oldukça ilgi çekici bir film de Quentin Tarantino’nun yönettiği 2007 tarihli Death Proof. Filmin soundtrack’inde, altmışlı yıllara ait birçok şarkının yanında Gainsbourg’un France Gall için yazdığı Laisse tomber les filles adlı parçaya April March’ın yaptığı İngilizce cover olan Chick habbit de bulunuyordu.