Haftanın Kitabı'nda Ceyhan Usanmaz, filolog C. Cengiz Çevik tarafından yeniden çevrimi yapılan Thales'in Fragmanları hakkında konuşuyor.
Felsefe gibi bir disiplinin başlangıç noktasını tespit etmek, üstelik bunu tek bir isim (ilk filozof) üzerinden belirlemeye çalışmak ilk bakışta pek akıl kârı olmayabilir. Ancak felsefenin başlangıcı ve dolayısıyla ilk filozofun kimliği meselesi, aslında felsefenin doğasına ilişkin bir sorgulamaya da kapı araladığı için önemli. Çünkü –Jean-Pierre Vernant'nın da dile getirdiği gibi– felsefeyle birlikte, "gökten zembille inen Us ilk kez (...) tarih sahnesine çıkarak o zamana kadar gözü bağlı insanlığı aydınlatmış ve o zamandan beri bilimsel ilerlemenin temeli olmuştu." (Antik Yunan'da Mit ve Düşünce, çev. N. C. Serbest, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 2022.) 
İşte bu ve benzer şekilde bir zihinsel devrim olarak da nitelendirilen felsefenin ilk ateşini de, M.Ö. 600 dolaylarında, bir İyonya kenti olan Milet’te (Miletos) yaşayan Thales’in yaktığına ve dolayısıyla ilk filozof olduğuna dair yerleşik bir gelenek söz konusu. Bunun bir sebebi, Thales’in gökbilimsel çalışmaları/bilgisi sayesinde M.Ö. 585 yılındaki Güneş tutulmasını önceden tahmin etmesi; daha da önemlisi ise, her şeyi tanrısal bir köken yerine, her zaman her yerde gözlemlenebilir doğal bir unsur olarak suya dayandırmasıyla (arkhe) mitolojik ve dinsel düşünme tarzından doğa araştırmasına dayalı felsefi düşünmeye geçişi başlatan isim olarak kabul edilmesi. Dolayısıyla, tarihin önemli kavşaklarından birinde yer alıyor Thales hiç kuşkusuz. Ancak maalesef ardında bir eser bırakmış değil –ya da günümüze ulaşmış değil; yaşamı, doktrini ve alımlanmasıyla ilgili de kısıtlı ve biraz da tartışmalı ‘bilgi kırıntılarına’ sahibiz yalnızca. Bu bilgi kırıntıları, parçalar da kendisinden sonraki yazar ve filozofların eserlerinde yer alıyor; diğer bir deyişle derlenen fragmanlarda. 
Thales'e ilişkin fragmanlar, Türkçe’de ilk defa yayımlanmıyor. Ancak elimizdeki yeni kitapta yer alan Thales fragmanları, klasik filolog C. Cengiz Çevik tarafından yeniden çevrilmiş olmaları bir yana Çevik'in ayrıntılı açıklamalarıyla birlikte yayımlanmış olmalarıyla da farklı. Üstelik söz konusu notlar, fragmanlardan daha çok yer kaplıyor, dipnotların ana metni 'aştığı' bir basım; fragmanlardaki kelimelerin neredeyse tek tek irdelenerek çeviri sürecinin ayrıntılarının verildiği, ileri okumaya ve çeşitli tartışmaların yaşandığı konularda karşılaştırmaya imkân tanıyan kaynakların, yorumların paylaşıldığı titiz bir çalışma...
Thales
Fragmanlar
çev. C. Cengiz Çevik
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2023, 107 s.
