Haftanın Kitabı'nda Ceyhan Usanmaz, Pierre Vidal-Naquet'in tarihi, coğrafyayı ve biyografik anlatıyı bir araya getirdiği "Homeros'un Dünyası" kitabı üzerine konuşuyor.
Pierre Bayard, Okumadığımız Kitaplar Hakkında Nasıl Konuşuruz? adlı kitabında, hakkında konuşmak durumunda kaldığımız ve hatta bazıları hayatımızda önemli bir rol oynamış çok sayıda kitabın aslında asla elimizden geçmemiş olabileceğinden bahseder – itiraf eder de diyebiliriz! Kendisinin verdiği örnek şöyle; "Ben, Joyce'un Ulysses'ini hiç okumadım ve görünen o ki, hiçbir zaman da okumayacağım. Yani kitabın 'içeriği' bana geniş ölçüde yabancı. İçeriği yabancı ama durumu değil. Oysa bir kitabın içeriği geniş ölçüde onun durumudur. Demek istediğim, bir konuşmada Ulysses'ten bahsederken, kendimi hiç de donanımsız bulmam, çünkü onu başka kitaplarla bağlantılı olarak görece bir netlikle konumlandırma kapasitesine sahibim. Bu kitabın Odysseia'nın yeniden yazımı olduğunu, bilinç akışı akımına bağlı olduğunu ve olayların tek bir günde Dublin'de geçtiğini vs. bilirim. Bu yüzden de derslerim sırasında gözümü kırpmadan sık sık Joyce'a gönderme yaptığım olur."
Pierre Bayard'ın bu kitabında, her ne kadar asıl amaç bu olmasa da, bazı klasikleri okumak zorunda olmadığımız gibi bir sonuç çıkarılabilir. Bunun tam ‘karşısında’ ise, Italo Calvino'nun Klasikleri Niçin Okumalı? isimli kitabı yer alıyor. Çünkü Calvino, klasik eserleri niçin okumamız gerektiğini madde madde açıklarken, bir yandan da hep 'yeniden' okumanın altını çizer. Klasikleri bir kere okumak yeterli değildir ona göre ve zaten klasikleri okumak hep bir yeniden okumadır...
İşte, Antik Yunan alanında uzman tarihçi Pierre Vidal-Naquet'nin Homeros'un Dünyası isimli çalışması da, bir anlamda, Pierre Bayard ile Italo Calvino'nun kitapları arasında duruyor. Pierre Vidal-Naquet, tarihi, coğrafyayı ve biyografik anlatıyı bir araya getirerek, İlyada ve Odysseia destanlarının, ona öteden beri verdiği hazzı her yaştan okuyucuyla paylaşmayı amaçlıyor. Bunu ifade ederken, özellikle şu cümlelerinin altını çizebiliriz; "Elbette destanlardan bazı parçalar nakledeceğim ama aynı zamanda bu destanların hem zamanda, hem de mekânda kendi bağlamları içine yerleştirmeye çalışacağım. Kitabı okuduktan sonra, bu metinleri çevirilerinden - veya daha iyisi, orijinallerinden okuma arzusuna kapılacak olursanız ben de amacıma ulaşmış olacağım."
Diğer bir deyişle, Homeros'un Dünyası isimli çalışmasıyla Pierre Vidal-Naquet, o kadar kapsamlı bir 'özet' sunuyor ki, bu iki destan hakkında konuşmak için onları okumamıza gerek kalmıyor ama bir yandan da asıl amacı, bu iki destanı okuma arzusunu ve hatta yeniden okuma arzusunu körüklemek. (Bu arada, Homeros'un Dünyası kitabının da Türkçedeki ilk baskısı değil aslında elimizdeki; onu da yeniden okuyoruz!)
Pierre Vidal-Naquet
Homeros'un Dünyası
çev. Devrim Çetinkasap
Alfa Yayınları, Aralık 2023, 153 s.
