Haftanın Kitabı'nda Ceyhan Usanmaz, yazar J.M. Coetzee ile danışman klinik psikolog Arabella Kurtz arasındaki yazışmaları temel alan İyi Hikâye kitabından söz ediyor.
Edebiyat ile psikoterapinin bir araya geldiği örneklere, farklı zamanlarda ve farklı şekillerde birçok defa tanık olduk. Kimi zaman dünya çapında çoksatar bir romanda karşımıza çıktı bu birliktelik örneğin, kimi zaman insan olmayı sorguladığımız edebi denemeler yoluyla... –Merkezi nesnesi ortak iki alanın kaçınılmaz yakınlaşması olarak da değerlendirilebilir bu elbette.– Şimdi de elimizde, bir diyalog şeklinde, mektuplar aracılığıyla ilerleyen bambaşka bir örneğini tutuyoruz: İyi Hikâye kitabı, altbaşlığının da vaat ettiği gibi, hakikat, kurmaca ve psikoterapi üzerine yapılan yazışmaları içeriyor.
İyi Hikâye'deki diyaloğun bir ucunda Booker ve Nobel gibi ödüller kazanmış bir edebiyatçı, diğer ucunda da teorik ve pratik deneyimi yüksek bir klinik psikolog yer alıyor. Yazar J.M. Coetzee ile danışman klinik psikolog Arabella Kurtz arasındaki yazışmalar, "bir terapistin kendi pratiğini, psikoloji disiplinine yabancı birinin, bu örnekte psikolojiye hevesli bir yazar ve edebiyat eleştirmeninin eşliğinde irdelenmesinden bir kazanım sağlanabileceği fikri üzerine kurulu."
Dil, insan doğası, insan deneyimi, hakikatin doğası gibi kavramların geniş çerçevesinden başlayan diyaloglar yabancılaşma, aidiyet hissi, anılar gibi daha spesifik konulara da uğruyor ve işin içindeki edebiyatçının etkisiyle –kaçınılmaz olarak– Dostoyevski, Don Quijote gibi klasik isimlere ve eserlere de dokunuyor sohbetin ucu. Ve sonuç olarak hep varılan nokta da, o bahsettiğimiz birlikteliğin farklı açılardan teyidi oluyor: "Bir tür olarak romanın, şeylerin göründüğü gibi olmadığı, görünürdeki hayatlarımızın gerçek hayatlarımız olmadığı iddiasından yapısal bir çıkarı var sanki. Ve bence psikanaliz de benzer bir şeyden besleniyor."
İlgilisine not: İyi Hikâye kitabındaki yazışmaların temeli, belli ki, Arabella Kurtz'un J.M. Coetzee romanlarının sıkı bir okuru olmasıyla atılıyor. Ve bu özelliğiyle, birbirlerinin iyi birer okuru oldukları her yazışmada belli olan benzer bir kitabı daha akla getiriyor. İletişim Yayınları tarafından ilk baskısı 2016'da yapılan Kurbağalara İnanıyorum kitabında da Barış Bıçakçı, Behçet Çelik ve Ayhan Geçgin'in edebiyat üzerine yazışmalarını okumuştuk. İlginçtir, Kurbağalara İnanıyorum kitabındaki yazışmaların başlangıcında da J.M. Coetzee yer alıyordu. J. M. Coetzee’nin Romancının Romanı kitabı hakkındaki düşüncelerin ortaya koyulmasıyla başlıyordu yazışmalar ve bir yıl boyunca (ilk yazışma 26 Eylül 2014, son yazışma da 23 Eylül 2015 tarihli) sanat-hayat ilişkisine, edebiyat tanımlarına, “sanatçı nasıl yaşamalıdır” sorusuna, hikaye karakterlerine, felsefeye, hayal kırıklıklarına, yakın dönemde yaşananlara dek dallanıp budaklanıyordu...
J.M. Coetzee - Arabella Kurtz
İyi Hikâye:
Hakikat, Kurmaca ve Psikoterapi Üzerine Yazışmalar
çev. Elif Ersavcı
Can Yayınları, 2023, 183 s.
