Konuğumuz Sarphan Uzunoğlu ile bulut demokrasisinden bulut otokrasisine geçişi konuşuyoruz.
Rauf Kösemen: Apaçık Radyo'dan ve Diğerkam’dan herkese merhaba. Ben Rauf Kösemen, ortağım Damla Özlüer'le birlikteyiz. Bir de konuğumuz var: Dr. Sarpan Uzunoğlu bugün bizimle birlikte; İzmir Ekonomi Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Newslab’in kurucusu.
Ne konuşacağız? Galiba önümüzdeki günlerde çok konuşulacak bir şey konuşacağız. Fazla konuşulacak bir şey. Sosyal medya platformları, öncelikle Meta, üçüncü taraf doğrulama kuruluşlarıyla işbirliği programlarını askıya alma kararı da aldı -sonlandırma da diyebiliriz bu karara aslında. Bu ne demek? Doğrulama platformlarından yanlış haberler, hatalı haberler, düzeltilmesi gereken bilgiler gibi konularda bilgi alıyorlardı, denetleniyorlardı, bu doğrulamaları da yayınlıyorlardı ve bazı içerikleri de yanlış içerik diye ya da eksik bilgi diye, ya da taraflı diye, kaldırıyorlardı. Şimdi bu denetimi ortadan kaldırdılar.
Hoş geldiniz Sarpan Uzunoğlu, hoş geldin Damla. Söz sende Damlacığım.
Damla Özlüer: Ben de direkt o Sarpan'a atacağım sözü. Sarphan, Twitter zaten gümbür gümbür geliyordu bu tarafa. Sevgili Elon Musk'ın yaptığı değişimlerden sonra, Trump'ın da seçilmesiyle birlikte, Meta'nın da bu tarafa yanladığını gördük. Bu habercilik için, haber alma hakkı için -post truth diyorduk yaşadığımız döneme- hangi döneme girdiğimizle ilgili ve önümüzdeki risklerle ilgili neler söylüyor? Bu büyük topu senin kucağına bırakıyorum.
S. U: Harika. Öncelikle teşekkürler, beni çağırdığınız ve beni dinlediğiniz için. Şöyle söyleyeyim, Elon Musk'tan sonra, Twitter X olmuştu. Şimdi bütün sosyal medya da X oluyor mu sorusunu -ama X'in tabii ki ölme manasıyla- soralım.
Çünkü gerçek anlamıyla kurumsal sosyal medya; açık kaynağa ya da gayrimerkezi teknolojilere dayanmayan sosyal medya şirketleri, Meta'nın sahip olduğu, Aphabet'in sahip olduğu vs. bütün sosyal ağlar için şu an yeni bir standarttan bahsediyoruz. Bu yeni standart da 'var olmayan' standart demek. Ne demek istiyorum Meta'nın üçüncü parti doğrulamayı kaldırmasından bahsederken? Üçüncü Parti doğrulama ne demek? Önce bunun yanıtını vermek gerekir bence. Üçüncü parti doğrulama Türkiye'de de bildiğimiz; Doğruluk Payı, Teyit gibi medya ajansları.
Bu kurumlar, Meta isimli kurumla yaptıkları iş birliği kapsamında bazı veri akışlarını denetleyebiliyor ve Meta'ya ait sosyal platformlarında yanlış, yanıltıcı, yalan, küçük düşürücü vs. gerçeklikte ilgisi olmayan bilgilerini görünmez kılabiliyor, yayından kaldırabiliyor ya da raporlayabiliyordu. Bu üçüncü parti doğrulama hizmeti bu kurumların Meta'ya verdiği hizmetti ve evrensel olarak FCN yani International Fact Checking Network yani Uluslararası Doğruluk Kontrol Ağı isimli non-profit yani kar amacı gütmeyen uluslararası bir konfederasyon üzerinden bu yapılıyordu uzun yıllardır.