Bu Köşe Kitap Köşesi'nde Ceyhan Usanmaz'ın seçtiği 'haftanın kitabı' Fransız tarihçi ve yazar Jules Michelet'nin Deniz'i oldu.
Fransız tarihçi ve yazar Jules Michelet, oldukça üretken bir isim. Özellikle Fransa tarihine olan ilgisiyle ve Fransız Devrimi'ni inceleyen çalışmalarıyla bilinmesine rağmen, çok farklı alanlarda da kalem oynatmış. Türkçede yeni yayımlanan Deniz kitabı da, bu farklı alandaki eserlerinden.
Tarihçilik kimliğinden gelen alışkanlıkla "deniz" hakkındaki yazılarında evet teknik açıklamalar, coğrafi bilgiler, çeşitli kaynaklardan aktarılan anekdotlar da yer alıyor ama bir taraftan da anılarına, gözlemlerine ve hissettiklerine de yer vermiş Jules Michelet. Üstelik tüm bunları edebi bir dille harmanlamış (Reşat Ekrem Koçu benzetmesi kaçınılmaz olacaktır!) Dolayısıyla kitabı herhangi bir türe "hapsetmek" mümkün değil. Gerçekten de kısmen bir popüler bilim kitabı, kısmen bir otobiyografi, kısmen bir gezi kitabı, kısmen bir tarih, kısmen de şiirsel betimlemeler içeren bir doğa güzellemesi. En önemlisi de, farklı bir bakış açısı sunması. Örneğin güneşin, deniz tarafından batışıyla oluşan o bol ışık oyunlu romantik dakikalara hepimiz aşinayızdır; Jules Michelet ise şöyle ifade ediyor bu olayı: "Güneşin; o dünyanın sevincinin, neşesinin, bütün hayatın, tekmil canlıların babasının her akşam dalgaların karanlığı içinde batışını, gücünü kaybedişini görmek ne kadar hüzün vericidir." Ya da, günü "fırtınalı" olarak değil de, "okyanusun coşkusunu haşin neşe gösterisiyle ifade ettiği" şeklinde nitelemesi gibi örnekler, bir süre sonra okura da o farklı bakış açısını kazandırıyor yavaş yavaş. Kara insanları olduğumuzu hatırlatıyor, denizin kendi içinde bir düzene sahip olsa da bir gölgeler diyarı olduğunu... Balinalar, ringa balıkları, yalıyarlar, plajlar, gelgitler, akıntılar, mercanlar, kabuklular, denizanaları, deniz kızları, rüzgârlar, kutuplar, fenerler, kâşifler de görünür oluyor ilerleyen sayfalarda.
Kitaba bir önsöz yazan Talat Kırış'ın da ifade ettiği gibi, "kitabı okurken bir deniz kenarına gidip kumlarda yürümeyi, bir yalıyardan dalgaları seyretmeyi ya da kendinizi okyanuslara vurmayı isteyeceksiniz." Ayrıca Talat Kırış'ın önsözü, kitabın Türkçe baskısının "yolculuğunu" da anlatıyor; kitabın ruhunu yansıtan şaşırtıcı bir yolculuk...
Künye
Jules Michelet
Deniz
çev. Ela Güntekin, Faika Cansın Stewart
Doğan Kitap, 2025, 288 s.
