4 Ocak 2006
İngiliz Nature dergisinde yarın yayımlanacak araştırma, yaklaşık 55 milyon yıl önce iklim değişikliğine bağlı bir ısınmanın okyanustaki akıntıların yönünü tersine döndürdüğünü ortaya koyuyor.
Araştırma, Palosen-Eosen'in maksimum ısı (PETM) adı verilen bu olayın etkisiyle, yerkürenin ısısının kısa bir süre içinde 5 ila 8 derece arttığını, bunun da derin akıntıların yönünün değişmesine yol açtığını gösteriyor.
Bu sıcaklık artışının derin okyanus akıntılarının yönünün tersine dönmesine nasıl katkıda bulunduğunu araştıran ABD'deki San Diego'da bulunan California Üniversitesi'ne bağlı Denizbilim Enstitüsü araştırmacılarından Flavia Nunes ve Richard Norris, akıntıların yön değiştirmesinin de ayrıca sıcaklıkların artışını tetiklediğini belirledi.
Araştırmacıların, 4 okyanusun 14 noktasından alınan örneklerde, özümlenebilen besin maddelerinin varlığını ölçmeye olanak sağlayan karbon 13 seviyesini incelediği ve sabır gerektiren bir çalışma sonucunda ekibin, okyanustaki akıntı sisteminin, PETM etkisiyle ve yeniden yön değiştirmeden önce, tam bir yarı tur yaptığını saptadığı kaydedildi.
Araştırma, PETM'den önce, derin akıntıların güney yarımküreye aktığını, ancak 40 bin yıl boyunca akıntıların kuzey yarımküreye doğruyön değiştirdiğini, akıntıların başlangıçtaki yönüne kavuşması için ise yaklaşık 100 bin yılın geçmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
PETM'nin kaynağı hakkındaki karışıklık ise sürüyor. İncelenen alanlar, bir dizi volkanik püskürmenin ya da buza gömülü olan ve ısınmayla özgür kalan metan gazının bulunduğu yarıkların kırılmasının, binlerce gigaton karbondioksitin ortaya çıkmasına yol açtığı sanılıyor.
Sıcaklıktaki önemli artışın sadece birkaç bin yıl sürdüğünü düşünen araştırmacılar, bu ısınmanın bugün için yeterince açık bir ders olduğu görüşünü dile getiriyor ve ''Günümüzde (petrol, gaz ve kömür gibi) fosil enerjilerin kullanımına bağlı olarak biyosfere karbondioksit salımının, PETM süresinde ortaya çıktığı tahmin edilen emisyona yakın olduğu'' uyarısında bulunuyor.
Araştırmacılar, ''PETM örneği, insana bağlı salımların artışının sadece dünya iklimi üzerinde değil, aynı zamanda derin okyanus akıntıları üzerinde uzun vadeli etkileri olduğunu gösteriyor'' diyor.
Kasım ayında yapılan bir araştırma, Avrupa'nın daha ılıman bir iklimden yararlanmasına olanak sağlayan Atlantik'teki Gulf Stream akıntısının küresel ısınmaya bağlı olarak akış hızının azaldığını ortaya koymuştu.
BM'nin küresel ısınma konusunda görev yapan uzmanlarından oluşan bir grubun son çalışmalarına göre, dünya sıcaklığının 1990'dakine nazaran 2100'e kadar 1,4 ile 5,8 derece artması bekleniyor.
