11 Nisan 2006Can Dündar
Avrupa'nın terörden en çok çekmiş iki ülkesinden İngiltere geçen yaz IRA'ya silah bıraktırmıştı. Geçen hafta da İspanya'da 50 yıldır Bask bölgesinin bağımsızlığı için silahlı mücadele veren ETA ateşkes ilan etti.Nasıl oldu bunlar?IRA formülüÖnce İngiltere'ye bakalım:3 gelişme oldu:1) IRA güçlü İngiliz ordusuyla baş edemeyeceğini gördü. Şiddetle sonuç alamadığını, kamuoyu desteğini de kaybettiğini anladı. Seçimlere katılıp yerel yönetimde söz sahibi oldu. Sonra da silah bıraktı.2) İngilizler de IRA ile mücadelenin zorluğunu gördü. Örgütün arkasındaki halk desteğini fark etti. Sonunda Başbakan Blair "Silahını bırakması şarkıyla şeytanla bile görüşürüm" dedi ve IRA'nın siyasi temsilcisi Sinn Fein ile önce gayri resmi, sonra resmi diyalog başlattı.3) Bu arada dış dinamik değişti. O güne dek göçmen İrlandalıların baskısıyla IRA'ya destek veren ABD, 11 Eylül'den sonra tavır değiştirdi. Örgütü siyasi çözüme zorladı.Ve çatışmalar bıçak gibi kesildi.ETA formülüGelelim İspanya'ya...İspanya Başbakanı Zapatero iktidara geldiği 2004'ten beri soruna diyalogla çözüm arıyordu. Ama terör konusunda tavizsizdi: "Şiddet durmadan Bask sorunu çözülmez" dedi. O da 3 şey yaptı:1) Madrid'deki El Kaide terörünün halkta yarattığı tepkiyi iyi kullandı. Toplum şiddeti lanetleyince ETA tabanından yalıtıldı. Teröre destek veren yayın organları ve örgütler kapatıldı. ETA köşeye sıkıştı.2) Ama Zapatero "Sıkıştılar, saldırayım" demedi. İntikam saldırılarına zemin hazırlamadı. Tersine, 2005'te Oslo'da ETA ile "sessiz diplomasi" başlattı. Örgütü silah bırakmaya zorladı. Bir yandan da ETA kurbanlarının yakınlarıyla görüşüp onları bunun bir taviz pazarlığı olmadığına ikna etti.3) Şimdi iki çalışma grubu oluşacak. İlk grup ETA'nın silahsızlanma yöntemini, militanların ve hapistekilerin durumunu görüşecek. İkinci grupsa Bask bölgesinin demokratikleştirilmesi üzerinde çalışacak. Kamuoyu yoklamalarına göre halkın yüzde 80'i süreci destekliyor.Tanrıkulu formülüAvrupa'daki bu ani baharın ardında muhtemelen Amerika'nın dayattığı anti-terör rüzgârı var. Yarın rüzgâr değişebilir. Ama yine de, tek çıkar yol olarak silahı gösteren dar görüşlü şahinlere karşı dünyayı izlemek, barış seçeneğinin de var olduğunu bilmek zorundayız. Diyarbakır Barosu Başkanı Sezgin Tanrıkulu ile görüştüm. IRA ve ETA gibi PKK'nın da ortam oluşturulursa silah bırakabileceği görüşünde... Dağdakilerin yüzde 70'inin örgüte 1999'dan sonra katıldığına dair askeri istihbaratı hatırlatıyor, eylem yapmayanların çoğunlukta olduğunu tahmin ediyor."Silahlı eyleme katılmayanların yurttaşlık haklarını iade eden bir yasa çıkarılabilir" diyor.Çatışmalar durursa zaman içinde yaraların kapanabileceğini umuyor.İnşallahla olmuyorIRA silah bıraktığında Erdoğan "İnşallah Kürt sorunu da İrlanda'daki gibi biter" demişti."İnşallah"la olmuyor bu işler; cesaret ve kararlılık gerektiriyor.Terörü kesinkes reddeden ama kalıcı barış için her yolu zorlayan siyasi çözümler istiyor.Türkiye daha önce bunu da denemişti.Unutanlar için onu da hatırlatacağım.[email protected]
