1 Aralık 2013Milliyet Gazetesi
Geçen haftaki yazımın sonunda belirtmiştim. Şimdi sırada birkaç milyar dolarlık bir soru var: Önümüzdeki aylar, yani kış nasıl geçecek?Çok zor ama artık doğru ya da yanlış cevaplanması gereken bir soru...
En son bu köşede 2013 yazı için Uluslararası İklim Tahmini Araştırma Enstitüsü’nün (IRI) tahminini paylaşmıştım. Geçtiğimiz haziran-ağustos aylarında yani yaz mevsiminde Marmara, Doğu Karadeniz, Ege ve Akdeniz civarında sıcaklıklar 1961-1990 ortalamasının 1 ila 2 derece üzerinde oldu. Ama Türkiye’nin büyük bir kısmında, tahmin edildiği gibi hava sıcaklıkları çok yüksek olmadı.
İklim tahminleri günlük hava tahminlerinden farklı oluyor
Yaza ait bu mevsimsel tahmin çok başarılı olmamasına rağmen yazın başından beri “Önümüzdeki kış nasıl geçecek?” diye soran çok. Kömürcüsünden kazak örenine, bot satanından karla mücadele edenlerine, tuz satanlarına kadar birçok sektör önümüzdeki kışı merak edip duruyor. Kayak tesisleri, kış turizm tesislerine tur düzenleyenler, 15 Şubat tatilinde nereye gideyim diye kafa yoranlar kadar önümüzdeki kış için kafa yoran çok.
Tahminler bazen başarılı olmasa da hiç tahmin olmamasından daha iyidir. Sonuçta meteorolojide kullanılan tüm modeller yanlıştır ama pek çok şekilde de (nasıl kullanılacağını bilenler için) kullanılışlıdır. Bu nedenle, tahminler ne diyor diye uluslararası tahmin yapan sitelerin internet sayfalarına tekrar baktım. Bu sefer acele etmeyip meteorolojik olarak kışın başladığı 1 Aralık tarihini bile bekledim. Ayrıca tek bir tahmine de bağlı kalmamaya çalıştım.
Gördüğünüz gibi ayvalara bakarak tahmin yapanlar benim kadar tahmin yayımlamaktan korkup çekinmiyor! Sonuçta tahminimler bana ait değil; elçiye zeval olmaz bir durum yani. Bununla birlikte yine de hatırlamak isterim; ayvaya bakarak kış tahmini yapanlar kesin ayvayı yer! Çünkü birçok gariban ayva ağacı geçtiğimiz sıcak günlerde bahar geldi sanıp çiçek bile açtı!
Bilimsel yöntemlerle yapılan iklim tahminleri günlük hava tahminlerinden farklıdır. Onlar sıcaklık ve yağış gibi iklim elemanlarının 30 yıllık ortalamaların, yani mevsim normallerinin üzerinde veya altında olup olmayacağını söyler. Gerçekte “mevsim normali” gibi gözlenmiş bir hava yok. Bunlar iklim tahminlerinde sadece kıyas için kullanılır.
Şu an IRI’nın ülkemizi de içine alan bölge için yaptığı iklim tahminleri; 1. Ekim-Kasım-Aralık, 2. Kasım-Aralık-Ocak, 3. Aralık-Ocak-Şubat, 4. Ocak-Şubat-Mart gibi dört dönem için mevcut. Ülkemiz de dahil olmak üzere Avrupa’daki 36 bölgenin en az yarısı için yağışlarda mevsim normalleri ya da üzerinde olacak gibi herhangi bir tahmin yapılamamış. Yani IRI’a göre önümüzdeki kış için şu an bilimsel anlamda güvenilir bir tahmin yok. Bununla birlikte sadece birinci dönemde (yani ekim, kasım ve aralık 2013 aylarında) tüm Türkiye’de hava sıcaklıklarının yüzde 55 ihtimalle mevsim normallerinin üzerinde olması bekleniyor. Yani IRI bu sene “Önümüzdeki kış nasıl geçecek?” sorusuna doğru dürüst bir cevap vermiyor.
Uzun vadeli tahminler birçok sektör için büyük önem taşıyor
Bu nedenle, IRI’ya ilave olarak South East European Virtual Climate Change Center’ın (SEEVCCC) tahminlerine de baktım. Bu site IRI’ya göre tahminlerde epey iddialı ama sadece üç ay için tahmin veriyor yani biraz temkinli. SEEVCCC’ye göre kasım, aralık 2013 ve ocak 2014’te Batı Karadeniz’den başlayarak Doğu Karadeniz’e kadar olan kıyı şerit, İç ve Doğu Anadolu’da yağışlar mevsim normalleri veya mevsim normallerinin biraz üzerinde olacak. Aman dikkat! Marmara, Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu’nun büyük bir kısmında ise yüzde 25 ila 50’lilere varan miktarlarda daha az bir yağış bekleniyor.SEEVCCC’ye göre kasım, aralık 2013 ve ocak 2014’te ülkemizin büyük bir kısmında hava sıcaklıkları mevsim normalleri civarında olacak. Marmara, İç ve Doğu Anadolu’nun bir kısmıyla beraber Türkiye’nin kıyı şeridinde ise hava sıcaklıklarının 1 ila 3 derece civarında olması bekleniyor.
“Önümüzdeki kış mevsimi nasıl geçecek” sorusu birkaç milyar dolarlık bir sorudur. Çünkü bu tür uzun vadeli tahminler, turizm, tarım, ulaşım, tekstil, ekonomi ve kışla mücadele başta olmak üzere birçok sektör için çok önemlidir. Bu nedenle, böyle tahminlere dayalı ciddi işler yapıyorsanız yukarıda tahminlerini verdiğim açık kaynaklar yerine daha profesyonel kaynaklara başvurmalısınız. Sonra uyarmadı demeyin!
