Aşk-ı Memnu Light

Şehir Tiyatroları’ndan, bir romandan uyarlama çalışması: Aşk-ı Memnu. Halid Ziya Uşaklıgil’in 1900 yılında yayımladığı Aşk-ı Memnu’yu hemen hepimiz biliriz. Romanın, 70’li yıllarda, televizyon dizisi olarak uyarlanmış hali de, sanırım hala zihinlerimizdedir. Türk romanının klasiklerinin başında gelen Aşk-ı Memnu, tam anlamıyla bir dönem romanıdır. Psikolojik-gerçekçi üslupla yazılmış roman, Cumhuriyet öncesi geçiş döneminin bireysel sancılarını yansıtırken toplumsal değişime de ışık tutar. Önde belirgin ilk tema, aşk ve ahlak çatışmasıdır.Bunun arkasında, kadının ve erkeğin toplum içindeki konumu ve dolayısıyla farklılıkları. Özellikle de, erkeğin statüsüne bağlı olarak yaşamak zorunda kalan kadının çelişkisi ve bunu değiştirmek için üst üste yapılan hatalar. Çünkü o dönem kadınının içinde bulunduğu durumu değiştirmek için yapabileceği tek şey, uygun bir evliliktir.

Annesinin baskısından kurtulmak isteyen Bihter, Adnan Bey’le evlenir. Yalıya taşındığı ilk günden itibaren, başta Adnan Bey’in kızı Nihal olmak üzere diğerleri tarafından pek hoş karşılanmaz. Kısa bir süre sonra, yalı çapkını Behlül Bey’in çekim alanına girmekten kurtulamayan Bihter, doğaya karşı koyamaz ve aralarında yasak aşk başlar. Bu aşkın yarattığı huzursuzluklar aile içi ilişkileri de etkiler ve düzenin bozulmasına yol açar. Sonunda Bihter’i büyük düş kırıklıkları ve trajik bir son beklemektedir.

Hafifletilmiş uyarlama

Romandaki kadın karakterler, özellikle Bihter, annesi ve Nihal tutkularıyla, yaşamlarını değiştirme istekleriyle güçlü ve etkili karakterlerdir. Bihter’in yasak aşkı bir başkaldırmadır. Doğal olanla kurulu düzenin çatışmasıdır. Bu öylesine bir çatışmadır ki, günümüzde de hala varlığını sürdürmektedir. Bu temel sorunsalın oyunda sahne üzerine pek yansımadığını söylemek zorundayım. Gerek uyarlamadaki, gerekse rejideki boşluklardan kaynaklanan olumsuzluklar nedeniyle oyun, kadın ve erkeğin yasak aşkının çerçevesi içinde kalmış; ki bu da oldukça hafifletilmiş. Bu nedenle, Bihter’i trajik sona götüren nedenler anlaşılmaz kalmış. Öte yandan, bir iktidar mücadelesi olan, Nihal-Bihter çatışmasının da altı biraz daha çizilmeliydi kanısındayım. Sahne tasarımına gelince; gerçekçi anlatımla, sembolik anlatımın iç içe girmesiyle bir üslup karmaşasına düşülmüş. Stilize bir dekor anlayışıyla bundan kurtulabilinirdi düşüncesindeyim.

Sahne uzamının salt seyircinin içine girerek genişletilmesi fikrini de çok hoş karşılamadığımı belirtmek istiyorum. Kostüm tasarımının ise gerçekten başarılı olduğunu söylemek istiyor ve Nihal Kaplangı Kaya’yı bu detaylı çalışması için kutluyorum.

Bütün bu eleştirilere karşın, bir Türk romanı klasiği olan Aşk-ı Memnu’nun tiyatro sahnesine çıkartılması, onu üzerinde konuşmaya değer kılıyor. Bunun yanında, bazı oyuncuların performanslarından etkilendiğimi söylemeliyim. Nihal’de Sevinç Erbulak, Firdevs Hanım’da Betül Arım, Matmazel De Courton’da Selma Kutluğ ve Behlül’de Ayhan Kavas’ın rolleriyle kurdukları sıcak ve bir o kadar mesafeli ilişki seyirciye yansıyordu.

Oyuncular

Tarık Günersel’in uyarladığı, Hakan Altıner’in yönettiği Aşk-ı Memnu’nun dekor tasarımını Özhan Özdil, kostüm tasarımını ise Nihal Kaplangı Kaya üstlenmiş. Oyunun müziği Hüseyin Tuncel’e, ışık tasarımı İlhan Ören ve Kazım Öztürk’e ait. Rol alan sanatçılar ise şöyle: Salih Sarıkaya (Adnan Bey), Sevinç Erbulak (Nihal), Bensu Orhunöz (Bihter), Alev Oraloğlu (Peyker), Betül Arım (Firdevs Hanım), Tarık Günersel (Hihad), Elçin Altındağ ve Fulya Şirin (Nesrin), Selma Kutluğ (Matmazel de Courton), Ayhan Kavas (Behlül), Bora Akkaş ve Oğuzhan Akalın (Bülend), Eray Kahya (Beşir), Elçin Altındağ ve Fulya Şirin (Kette).

Aşk-ı Memnu, 13 Mart – 24 Mart tarihleri arasında Fatih Reşat Nuri Sahnesi’nde izlenebilir.