Haftanın Kitabı'nda Ceyhan Usanmaz, Samantha Harvey'nin 2024 Booker Ödülü'nü kazandığı "Yörüngede" isimli romanı üzerine konuşuyor.
"Uzay araçları içinde dünyanın yörüngesi etrafında dönen altı astronot: Nell, Roman, Anton, Pietro, Chie ve Shaun. Görevleri meteorolojik veriler toplamak, bilimsel deneyler yapmak ve insan bedeninin limitlerini test etmek. Ama hepsinden fazlası gözlemlemek. Yörüngede günde on altı gündoğumu ve on altı günbatımına şahit olurken kıtaları aşıyor, buzullar, çöller, dağ zirveleri ve engin okyanuslar geçiyor, mevsimleri bir bir arkalarında bırakıyorlar fakat ne kadar uzak olursa olsun Dünya’nın süregiden çekiminden alamıyorlar kendilerini."
Geçen sene kasım ortası düzenlenen törenle 2024 Booker Ödülü'nü Yörüngede isimli romanıyla Samantha Harvey'nin kazandığı açıklanmıştı. Kutlamaların coşkusunu artıran birkaç ayrıntı da vardı. 2019'dan –yani Margaret Atwood ile Bernardine Evaristo'nun paylaştığı zamandan– bu yana ödülü kazanan ilk kadın yazar olmuştu Samantha Harvey. Ayrıca, ödül tarihinde pek de ilgi gösterildiği söylenemeyecek şekilde bir ‘uzay hikâyesi’ anlatıyordu yazar ve üstelik, geçmiş yıllarda ödül kazanan kitaplarla karşılaştırıldığında oldukça kısa bir romandı Yörüngede. Peki, neydi Yörüngede'yi ön plana çıkaran? Booker Ödülü jüri başkanı sanatçı Edmund de Waal, Yörüngede'yi “yaralı bir dünya hakkında bir kitap” olarak tanımlıyordu. Tam da dünyanın sıkıntılı zamanlarına denk gelmişti bu roman... Fakat, romanın Türkçe çevirisinin yayımlandığı tarih, çok daha ‘manidar’ oldu; belki de kozmik bir tesadüf demeliyiz!
Samantha Harvey'nin Booker Ödülü'nü kazandığı gün, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlarından da bir açıklama yapılmıştı. Yörüngede romanının yayın planlarında bulunduğunu ve en kısa sürede Türkçede yayımlanacağını haber vermişlerdi o zaman. (Kazanılan ödül, eminim, yayın programında bir hızlanmaya sebep olmuştu.) Ve gerçekten de Yörüngede, Mart 2025'te, Püren Özgören çevirisiyle Türkçede de yayımlandı. İlginç olan, tam da NASA'nın mahsur kalan iki astronotu, Butch Wilmore ve Suni Williams hakkındaki haberlerin çıktığı günlerde elimize aldık kitabı. Wilmore ve Williams, Boeing'in uzay aracıyla Uluslararası Uzay İstasyonu'na uçtuklarında uzayda sadece bir hafta kalmaları planlanmıştı ama yaşanan aksaklıklar nedeniyle bu süre dokuz aya ulaşmıştı.
Şimdilerde unutuldu bile bu mahsur kalma hikâyesi ama Yörüngede romanında hikâyelerini okuduğumuz Nell, Roman, Anton, Pietro, Chie ve Shaun kadar ilgimi çekmişti Butch Wilmore ve Suni Williams'ın yaşadıkları. Peki ben neden ancak bir ay sonra yazabildim bu tanıtım yazısını? Sanırım yine bir kozmik tesadüf söz konusu! Bu yazının payına da, Amazon'un sahibi Jeff Bezos'a ait uzay şirketi Blue Origin'in hikâyesi denk geldi! Bezos'un nişanlısı Lauren Sanchez ve ünlü şarkıcı Katy Perry'nin de aralarında olduğu altı kadının yaptığı 10 dakikalık uzay yolculuğu, kurgu olabilir mi gerçekten?
Samantha Harvey
Yörüngede
çev. Püren Özgören
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2025, 163 s.
